Jehóva – Nafn Gušs

 

 

Fašir vor,

žś sem ert į himnum,

Helgist žitt nafn

 

Ef unglingur i fermingarundirbśningi tekur upp į žvķ aš spyrja prestinn, hvaša nafn žaš sé, sem viš eigum aš helga, skv. Faširvorinu, žį vęri gaman aš heyra svariš frį žjóni kirkjunnar.

 

Žegar ķslenzku biblķunni er flett, žį rekst mašur aldrei į nafn Gušs, en samkvęmt Hinum hebresku ritum (GT), žį kemur nafn Jehóva 6973 sinnum fyrir. Reyndar ekki į Latķnuletri, heldur į hebresku. Nafniš er kallaš Tetragram og samanstendur af 4 stöfum śr hebreska letrinu [JHVH][i]. Seinna, er tķmar lišu og menn voru ekki alveg vissir um framburšinn į tetragramminu, settu afritararnir (soferim seinna masoret nokkrar krśsidśllur inn ķ tetragrammiš til aš gera framburšinn sennilegan). Įšur leit Tetragrammiš śt svona: [ii] . Žaš sem réš žessari žróun er aušvitaš, aš ritfęri og textaflötur uršu miklu žjįlli fyrir afritarana.

 

Nafniš birtist fyrst ķ 1Mos. 1:1. Ķ 2 Mos.3: 14-16 er frįsagan af žvķ, žegar Moses gekk į fund Jehóva į Sķnaķfjalli. Sérstaklega versin 14-15. Žau hljóša svo skv. ķsl Biblķunni:

 

14Guš svaraši Móse: „Ég er sį sem ég er.“ Og hann bętti viš: „Svo skaltu segja viš Ķsraelsmenn: „Ég er“ sendi mig til ykkar.“ 15Enn fremur sagši Guš viš Móse: „Svo skaltu segja viš Ķsraelsmenn: Drottinn, Guš fešra ykkar, Guš Abrahams, Guš Ķsaks og Guš Jakobs, sendi mig til ykkar. Žetta er nafn mitt um aldur og ęvi, heiti mitt frį kyni til kyns.

Ķ žessum versum, hafa žżšendur fellt nišur nafn Gušs, en setja titilinn Drottinn ķ staš eiginnafnsins (tetragrammiš), Jehóva (Jave).

 

Hér koma sömu vers, sótt ķ nżja žżšingu į Hinum helgu ritum į dönsku, en ķ žeirri śtgįfu er nafn Gušs Jehóva, žar sem Tetragrammiš kemur fyrir.

 

Så sagde Gud til Moses: „JEG VIL VĘRE DET SOM JEG VIL VĘRE.“*+ Og han tilfųjede: „Sådan skal du sige til Israels sųnner: ’JEG VIL VĘRE har sendt mig til jer.’“+ 15  Derpå sagde Gud yderligere til Moses:„Sådan skal du sige til Israels sųnner: ’Jehova, jeres forfędres Gud, Abrahams Gud,+ Isaks Gud+ og Jakobs Gud,+ har sendt mig til jer.’ Dette er mit navn for altid,*+ og det vil jeg huskes ved* fra generation til generation.

 

Žaš fara nokkrum sögum af žvķ hvernig į žvķ stóš, aš nafni Jehóva var breytt ķ żmsum biblķužżšingum seinustu alda. Reyndar er allur gangur į žvķ, žar sem nokkrar veigamiklar žżšingar héldu nafni Jehóva ķ prentušum śtgįfum.

 

Ein kenning, sem hefur veriš mjög lķfseig, einkum vegna žess hversu erfitt er aš sanna eša afsanna hana, er sś, aš svo mikil helgi hafi hvķlt yfir nafni Gušs, aš ekki žętti višeigandi aš bera nafniš fram (tabu). Žetta er aušvitaš ekki rétt, žvķ mešan ķsraelska žjóšin gat lesiš Ritin jafn aušveldlega og viš getum lesiš dagblöšin nś į dögum, žį var žetta ekkert vandamįl. En žegar fram lišu stundir og framburšur breyttist, žį komu takmarkanir ritmįlsins ķ ljós. Įšur voru eingöngu samhljóšar skrifašir, en nś vantaši sérhljóšana. Afritararnir og żmsir spekingar žeirra tķma, reyndu aš geta sér til um hvernig framburšur ritmįlsins ętti aš vera og skutu inn ķ ritmįliš żmsum krśsķdśllum, punktum og strikum, sem įtti aš gera lesendum kleift aš lesa Ritin meš „réttum“ framburši.

 

Į žessu įri eru 500 įr sķšan Marteinn Lśter festi mótmęli sķn gegn Aflįtssölu katólsku kirkjunnar į kirkjuhuršina ķ Wittenberg. Žaš var upphaf mikillar sögu, sem ekki veršur rakin hér, en Lśther hafši skošun į nafni Gušs.

 

Lśther segir ķ einum af ritum sķnu (śtgefnu 1543): ”Žegar žeir (Gyšingarnir) stašhęfa, aš ekki sé hęgt aš bera fram nafn Jehóva, hafa žeir ekki hugmynd um, hvaš žeir segja….. Ef hęgt er aš skrifa žaš meš bleki og penna, af hverju ętti žį ekki aš vera hęgt aš bera žaš fram, en žaš er miklu einfaldara aš skrifa žaš meš penna og bleki? Žegar allt kemur til alls, žį er eitthvaš vafasamt viš žetta”.

 

Įriš 1534 gaf Marteinn Lśther śt Biblķužżšingu sķna śr frummįlinu. Einhverra hluta vegna notaši hann ekki nafn Gušs Jehóva, (gęti veriš aš kostnašarmašur śtgįfunnar hafi haf eitthvaš um žaš aš segja), en setti ķ staš žess żmsa titla eins og t.d. Herrann.  Hann žekkti aftur į móti nafn Gušs, žvķ ķ predikun, sem hann flutti įriš 1526, yfir textanum: Jeremķas 23:1-8, sagši hann: ”Žetta nafn Jehóva, Herrann, tilheyrir eingöngu hinum sanna Guši”. Ķ žessum tilvitnušu oršum leggur Lśther oršiš Herrann aš jöfnu viš sérnafniš Jehóva. En svona fingurbrjótur er fyrirgefanlegur.

 

Ašeins žrisvar sinnum ķ sögu Biblķunnar hefur veriš reynt aš falsa textann.

Ķ fyrsta skipti į tķmabilinu milli 4šu og 2ar aldar fyrir tķmatal okkar (f.t.o.), žegar óžekktir afritarar Hinnar Samaritönsku Pentateuch (Móses-bękurnar fimm) bęttu textabrotinu: “…į Garizims fjalli. Og žar skalt žś byggja altari“ aftan viš 2Mos. 20:17, ķ žeim tilgangi aš safna sjóši til aš byggja musteri į žeim staš; žar voru Samarķtararir aš verki. En žaš hefur boriš viš ķ gegnum tķšina, aš fiktaš hefur veriš viš Bošoršin tķu; ekki endilega til aš fella nišur eša breyta sjįlfu bošoršinu, heldur til aš festa athugasemdir viš textann. Žessi fölsun slęddist sķšan inni ķ hina gömlu latķnužżšingu Vulgata, en hefur veriš fjarlęgš śr öllum Biblķužżšingum eftir aš menn geršu sér rein fyrir žessari fölsun.

Önnur fölsunin var sś aš bęta viš textann ķ 1Pet. 5:7 (Fyrra bréfi Péturs), til aš réttlęta Žrenningarkenninguna. Alvarleg fölsun žaš.

En žrišja og vķštękasta fölsunin er žó sś, aš dylja nafn Jehóva śr flestöllum Biblķužżšingum į hin żmsu tungumįl. Žaš er aušvitaš ekkert nema fölsun, aš standa žannig aš verki. Tetragramminu żtt til hlišar 6973 sinnum!

Žess vegna vęri gaman aš vita hverju presturinn svarar hinu spurula fermingarbarni,  og hvernig hann śtskżrir vķsuoršiš ķ Faširvorinu.

Eins og augljóst er, žį er Herrann eša Drottinn (Adonaj eša Elķó) titlar en ekki sérnöfn. Og engum dytti ķ hug aš leggja til aš breyta Faširvorinu ķ … Helgist žķnir titlar… eša hvaš?

Christian IV einvaldskonungur Dana og Ķslendinga var merkileg persóna. Hann tók žįtt ķ Žrjįtķuįra strķšinu, sem var trśarbragšastrķš milli katólikka og mótmęlenda į meginlandinu. Hann slapp nokkurn veginn óskaddašur śr žeim įtökum, en Wallenstein hershöšingi keisarans lagši Holstein, og Jótland undir sig og ręndi og ruplaš af mikilli ķžrótti. Christian IV tókst aš nį sįttum viš keisarann og fékk hérušin aftur ķ sinn hlut.

 

Aftur į móti veršur hans lķka minnst sem mikilvirks byggingameistara. M.a. lét hann byggja Rosenborgarhöll og bjó žar sjįlfur, Kauphöllina ķ Kaupmannahöfn og ekki mį gleyma Sivalaturni, sem var tįkn Kaupmannahafnar lengi og aš vissu marki enn ķ dag. Sķvaliturn var kirkjuturn Trinitatiskirkjunnar viš Kųdmagergade (Kųbmagergade), en lķka byggšur sem stjörnuathugunarstöš (astronomisk observatorium), en į framhliš turnsins er myndgįta (rebur), sem konungur, lagši sjįlfur frumdrögin aš og byggingameistarinn van Steinwinckel sį um uppsetningu į.

 

 

Ķ žżšingu Björns Th. Björnssonar hljóšar myndgįtan, sem er raunar bęn žjóšar til Gušs Jehóva: „Doctrinam et justitia (liggjandi sverš, sem tįknar réttlęti); Dirige HVJH (hebraķskir bókstafir,  Tetragrammiš); In corde sanguineo coronati Christian quarti“ eša į ķslenzku „Leiš žś Jehova vķsdóm og réttlęti inn ķ hiš blóšrauša hjarta hins krżnda konungs Christians hins fjórša“.

Žessi myndagįta tekur af öll tvķmęli um, aš nafn Gušs, Jehóva, hefur veriš alžekkt į žessum tķma mešal Dana.

 

Fyrsta hlutažżšing Biblķunnar į dönsku sį dagsins ljós 1524 og var žżšingin gerš meš hlišsjón af žżšingu Erasmusar frį Rotterdam og biblķužżšingu Lśthers. Žżšandinn var fyrrv. borgarstjóri ķ Malmö Hans Mikkelsen. Biblķan var kennd viš Christian II konung. Reyndar var einungis um Nżja Testamenntiš aš ręša. Sķšan kom Biblķa Frišriks II konungs og aš lokum kom Biblķan, sem kennd er viš Christian IV. Fyrsta danska Biblķan, sem skipt var ķ kafla og vers. Žaš merkilega viš Biblķuna var, aš į titilblaši var Tetragrammiš og reyndar lķka mynd af Christian IV. Og af žvķ mį draga žį įlyktun, aš nafn Gušs, Jehóva, hefur veriš alžekkt af alžżšu manna og notaš, enda er mikill fjöldi bygginga og altarsitöflur meš Tetragramminu og nafni Gušs.

 

Žegar allt žetta er haft ķ huga, žį er meš ólķkindum, aš nafn Gušs, Jehóva, hafi veriš fjarlęgt ķ ķslenzku Biblķunni og titlar settir ķ stašinn. Er nś ekki kominn tķmi til aš Hiš ķslenzka Biblķufélag og Biskupsstofa geri bót og betrun?

Žaš žętti tķšindum sęta, ef fregnir bęrust um hinn kristna heim, aš Žjóškirkjan į Ķslandi, hefši tekiš upp fornan siš og lįtiš tetragrammiš njóta sķn, og žjónar kirkjunnar taki sér nafn Gušs ķ munn ķ staš titla.

 

 

 

Slegin mynt frį tķmum Christians 4.

 

Į myntinni mį lesa:

„Justus JHVH Judex 1645“

eša: Jehova er réttlįtur dómari

 

 

 

 

 

 

Skreyting ķ danskti kirkju.

 

 

 

 

 

[i] Nśtķma tetragram

[ii] Gömulu ęutgįfa ķ elztu handritum


Rętur Gušsafneitunarinnar

 

 

Heimurinn hefur veriš ķ alvarlegri ślfakreppu mjög lengi; kannski frį upphafi vega. Nś į tķmum hafa fréttir um blóšug įtök vķšs vegar ķ heiminum og tvęr heimstyrjaldir, vakiš žį spurningu hjį mörgum: Hvar er Guš? Hvers vegna lętur hann žetta višgangast įn žess aš grķpa inn? Ķ gegnum tķšina hafa alltaf heyrzt raddir žeirra er afneita Guši, en žaš er fyrst į sķšustu tveimur eša žremur öldum, sem Gušsafneitunarstefnan (Ateismi) hefur nįš verulegri śtbreišslu og nįš skipulagningu sem eins konar trśarheimspeki, sem fjöldinn allur af mönnum ašhyllast. Žess vegna er žaš ekki śr vegi aš velta fyrir sér, hvert upphaf žessarar Gušsafneitunarkenningar er.

Stór tré eru glęsileg į aš horfa, en viš sjįum eingöngu stofnana, greinarnar, blöšin og krónur trjįnna. Viš sjįum ekki eša gerum okkur neina grein fyrir rótakerfi žessara mikilfenglegu bašma. Ręturnar, sem trén eru vaxin af, eru nefnilega huldar sjónum okkar, djśpt grafnar ķ jöršu. Žannig er žetta lķka meš Gušsafneitunina, hśn viršist standa föstum rótum į djśpu og kraftmiklu rótarkerfi. En er žaš nś svo?

Į nķtjįndu öldinni var hugmyndin um, aš enginn Guš sé til, oršin aš stóru tré. Gat žaš veriš, aš sköpun heimsins og lķfsins hafi veriš įn aškomu skapandi Gušs? Og er žaš hrein tķmaeyšsla, aš tilbišja slķkan Skapara? Hugsušir nķtjįndu aldar, sem voru ķ fremstu vķglķnu, efušust ekki um svariš.

Alveg eins og viš höfum ekki žörf fyrir sišapredikanir, höfum viš enga žörf fyrir trśarbrögš“, sagši Friedrich Nietzsche. Ludwig Feuerbach stašhęfši: „Trśarbrögš eru eingöngu draumórar mannsins.“ Og Karl Marx gaf žį yfirlżsingu: „Ég vil leysa hugsunina śr hlekkjum trśarbragšanna.“

Fjöldinn allur ašhylltist žessar kenningar, en žaš sem žeir heyršu og sįu, var ašeins blöš og greinar į bašmi Gušsafneitunarkenningarinnar. Hiš ósżnilega rótarkerfi, hafši dafnaš og breitt śr sér löngu įšur en žessir spekingar komu til sögunnar. Kristin kirkja hafši sjįlf vökvaš og nęrt Gušsafneitunina į sķšustu tķmum, žar sem stofnanir kirkjunnar vor svo yfirfullar af sišferšisbrestum og spillingu, aš žaš vakti óendanleg vonbrigši og reiši mešal almennings, enda oft ekki hęgt aš fela žessa spillingu; gręšgi, valdafķkn og kśgun, sem biskupar og fyrirmenn ķ kirkjunni voru stašnir aš gegnum allar mišaldir, eftir aš kirkjan varš aš rķkiskirkju. „Yfirmenn kirkjunnar virtust ekki geta valdiš žvķ hlutverki, aš nęra ķbśana hinni andlegu žörf“ eins og sagt er ķ Encyklopedia Americana, „ ķ yfirstjórn kirkjunnar voru prelįtar og sérstaklega biskuparnir sóttir ķ rašir ašalsins og sem biskupar litu žessir ašalsmenn į embęttin, sem leiš til valda og įhrifa.“

Žegar Kalvķn og Lśther įsam żmsum öšrum, reyndu aš sišbęta kirkjuna, geršist žaš ekki alltaf ķ anda kristilegs kęrleika. Ašferšir sišbótahreyfinganna lżttust oft og tķšum af umburšarleysi og blóšsśthellingum. Stundum var ofbeldiš, sem beitt var, svo óhugnanlegt, aš Thomas Jefferson, 3. forseti Bandarķkjanna ritaši 300 įrum seinna: „Žaš er skömminni skįrra aš afneita Guši, heldur en aš sęma hann žeim višbjóšslegu eiginleikum sem Kalvķn leyfir sér aš gera.“

Žaš liggur ķ augum uppi, aš Sišbótahreyfingunum tókst ekki aš endurvekja hina einu sönnu dżrkun į Skaparanum, en nįšu samt įrangri ķ aš minnka įhrif katólsku kirkjunnar. Sérstaklega meš tilliti til žess, aš nś hafši katólska kirkjan ekki lengur einokun į trśarbrögšunum; Biblķan varš ašgengileg almśganum. Margir flykktust ķ žessar sišbótahreyfingar, en ašrir uršu fyrir svo miklum vonbrigšum, aš žeir geršu mannlega skynsemi aš nokkurs konar trśarbrögšum. Mešal menntamanna skapašist eins konar frjįlslyndi ķ trśmįlum, sem nęrši mismunandi skilning į Guši.

Į 19du öldinni var brjóstvit almennings dżrkaš eins og hinn eini og sanni vizkusteinn. Žżzki heimspekingurinn Immanuel Kant skoraši į almenning: „Sżniš žor og byggiš į eigin skynsemi.“ Žetta var ašalinntak hugsuša į žeim tķma og tķminn kallašur Upplżsingatķminn eša tķmi Rökhyggjunnar. Og allan žann tķma, var Efahyggjan sett ķ hįsętiš og menn settu spurningarmerki viš hina gömlu heimsmynd.

Aušvitaš slapp kristin trś ekki viš žessa efahyggju. Nś sęttu menn sig ekki viš himneskt loforš um betri tķma; kröfšust betri lķfskjara hér og nś ķ žessu lķfi.

Ķ Bandarķkjunum var verkalżšsleištogi af sęnskum ęttum, John Brown, sem baršist fyrir bęttum kjörum nįmmuverkamanna og verkalżšsins almennt. Hann var seinna tekinn af lķfi fyrir upplognar sakir, en um hann var kvešiš og sungiš (enn ķ dag) og hendingar śr söngtextanum hljóša svo: ... Preachers go preaching and say// Work and prey// Liv on hey// You“ll get pie in the Sky, when you die... Lokhendingu žessa hefur Žórbergur žżtt sem: „ ... žś fęrš kjöt, žś fęrš föt, žegar uppljśkast himinsins göt.“

Žaš var žessi kenning kirkjunnar, sem óžolinmóšir kristnir įttu erfitt meš aš sętta sig viš. Og žegar Biblķan var nś ašgengileg fyrir alla, žį kom ķ ljós, hvernig katólska kirkjan hafši misnotaš Biblķuna til aš auka vald sitt og tryggja sig ķ sessi annars vegar, en hins vegar skirrzt viš aš sżna nįungakęrleika, fyrirgefningu og veita öryggi. Žaš sama mį segja um mótmęlendakirkjuna.

Afur į móti er einn reginmunur į višhorfi žessara tveggja kikrkjudeilda til Biblķunnar. Katólska kirkjan hefur aldei hafnaš Biblķunni, hvorki GT eša NT; kirkjan hefur įvalt stašhęft, aš Biblķan sé Gušs orš og jafnvel tališ Apókrżfurnar til Hinna helgu rita. Algengt er aš lesiš sé upp śr apókrżfunum ķ messum katólskra, t.d. Sķraksbók.

Mótmęlendakirkjan hefur hins vegar afskrifaš Hin helgu rit sem Gušs orš og telur Biblķuna vera mannanna verk. Samin af nafngreindum höfundum, sem safnaš hafi furšusögum og ęvintżrum ķ žetta verk. Hér er aušvitaš įtt viš žį gušfręšinga, sem gengiš hafa lengst ķ žvķ aš afneita tilvist Gušs almįttugs og ekki nóg meš žaš, heldur afskrifaš Jóhannesar gušspjalliš sem bįbilju og telja žaš samiš löngu eftir daga Krists. Žrįtt fyrir, aš aš žaš liggi fyrir, aš Jóhannes gušspjallamašur hafiveriš systursonur Jesu Krists og aš gušspjalliš sé samiš ķ Efesus eša nįgrenni įriš 98. Jóhannes er einnig höfundur 3ja bréfa Jóhannesar og einnig ritaši hann Opinberunarbókina ķ śtlegš sinni į eyjunni Patmos, sem liggur ķ Eyjahafinu, vestur af Efesos (ķ Tyrklandi) og austur af Aženu (ķ Grikklandi).

Hvers vegna skyldu nś žessum róttęku gušfręšingum vera svona illa viš Jóhannesargušspjalliš? Skżringin er sś, aš ķ gušspjallinu er komiš inn į hluti, sem ekki er aš finna ķ hinum žremur gušspjöllunum, svo köllušum Samstofna gušspjöllum. En skżringin į žvķ er einfaldlega sś sérstaša, sem Jóhannes hafši mešal lęrisveina Jesś og innan raša postulanna. Dęmi:

(Joh. 3:12-14). 13Enginn hefur stigiš upp til himins nema sį er steig nišur frį himni, Mannssonurinn.

Ef žetta er rétt, žį eru huggunarorš presta til ekkna og ekla, um aš įstvinir séu nś komnir til himna og gengiš inn ķ fögnuš herra sķns, hrein bįbylja.

Og hversu mikil sannindi eru fólgin ķ pįfaśrskurši Piusar XII ž. 1. nóvember 1950 um himnaför Marķu gušsmóšur? Hvernig geta katólikkar komiš himnaför Marķu heim og saman viš žessi orš? Annaš dęmi er:

(Jóhannes 6:38) 38Ég er stiginn nišur af himni, ekki til aš gera vilja minn heldur vilja žess, er sendi mig.

Ef žessi orš standa, žį er Žrenningarkenningin hrein villutrś. Žess vegna er žaš svo, aš mótmęlendur opnušu nokkurs konar Pandórubox, žegar almśginn fékk Biblķuna ķ hendur. Žį varš ekki bara augljóst hversu vķštękar mistślkanir kirkjunnar voru, heldur kom ķ ljós, aš żmislegt, sem menn höfšu framiš ķ góšri trś, var bannaš samkvęmt Biblķunni og fordęmt. Til dęmis saurlifnašur hvers konar. Einfaldara var aš fordęma Biblķuna heldur en aš breyta lifnašarhįttum. Kannski ašal orsök Gušsafneitunarinnar og rķkjandi villutrśar eins og viš žekkjum hana ķ dag, eftir aš kirkkjan hefur lagt blessun sķna yfir og opnaš fyrir giftingu samkynhneigšra ķ kirkjum mótmęlenda.


Trśši Jesśs Kristur į Guš?

Žeir sem trśa og predika Žrenningarkenninguna, komast ķ andlega klemmu, žegar žessi spurning er borin upp fyrir žeim. Ķ Ažanasiönsku trśarjįtningunni, sem er grundvöllur kenningarinnar segir: ”Faširinn er Guš, Sonurinn er Guš og Heilagur andi er Guš og žó eru ekki žrķr gušir, heldur einn Guš.” Meš öšrum oršum, žį mynda žrjįr persónur einn guš. Hver um sig er įn upphafs og hafa įvallt veriš til. Hver um sig er sagšur vera almįttugur og enginn af žeim er sagšur vera öšrum fremri.

            Žessi spurning um trś Jesś Krists veldur gušfręšingum Katólsku kirkjunnar, Mótmęlendakirkjunnar og Rétttrśnašar kirkjunnar miklum vanda, af žvķ žeir stašhęfa, aš Žrenningarkenningin sé grundvöllur og innsti kjarni kristinnar trśar og lķfssżn kirkjunnar.

            Hinn franski Jesśķti Jean Galot, og flestir gušfręšingar stašhęfa, aš sem „sannur Guš og sannur mašur geti Kristur ekki trśaš į sjįlfan sig“. Sagt er um trś, aš žaš žżši aš hafa trś į einhvern annan, en ekki į sig sjįlfan. Og žaš er einmitt žetta atriši, sem vefst fyrir kristnum mönnum, aš Kristur var trśašur og trśši į Guš, sem gengur ķ berhögg viš grundvallarkenningu žjóškirkjunnar, sem er villutrśin į heilaga žrenningu.

            „Gušspjöllin segja ekkert um trś Jesś Krists“, segja gušfręšingar enn fremur. En hvaš segja žau um žetta?

Žaš kemur fram ķ gušspjöllunum   aš grķska sögnin pisteu‘o (aš trśa; hafa trś) og grķska nafnoršiš pi‘stis (trś) eru notuš ķ Hinum grķsku ritum (NT) um trś lęrisveinanna į Guš og Jesś Krist, en ekki um trś Jesś. Žżšir žaš žį, aš Kristur hafi ekki trśaš į Guš, hinn himneska föšur sinn? Hvaš skyldu nś gušspjöllin segja um orš og geršir Krists?

            Jesśs var bęnheitur og notaši hvert tękifęri til aš bišja. Hann baš ķ sambandi viš skķrn sķna (Luk. 3:21), hann eyddi heilli nótt ķ bęn, įšur enn hann valdi hina 12 postula (Luk. 6:12, 13) og hann baš, įšur en kraftaverkiš um gjörbreytingu hans, įtti sér staš į fjallinu, ķ višurvist Péturs, Jóhannesar og Jakobs (Luk. 9: 28-29). Jesśs lį į bęn, žegar einn af lęrisveinunum baš hann: „Kenndu okkur aš bišja“, og Jesśs kenndi žeim bęnina „Fašir vor…“, sem er fyrirmynd bęna, žegar bešiš er til Gušs. (Luk. 11: 1-4; Mat.: 6:9-13) og fleiri tilvitnanir eru um bęnir Jesś til Gušs. [Mark: 1: 35-39; Mark.: 6:45-46; Luk.: 22: 32; Joh.: 17: 1-26]. Bęnaiškun var mikill hluti af lķfi Jesś Krists.

            Ef Kristur hafši enga trś, hvers vegna baš hann žį til Gušs? Žrenningarkenningen, sem er ekki biblķuleg (ekki stašfest  ķ Biblķunni) segir, aš Jesśs hafi veriš bęši mašur og guš samtķmis, felur bošskap Biblķunnar. Kenningin dylur hinn einfalda og kraftmikla bošskap Biblķunnar. Hver var žaš, sem Jesśs įkallaši? Įkallaši hann sjįlfan sig? Vissi hann ekki, aš hann var Guš? Og ef hann var Guš og vissi žaš, hvers vegna baš hann žį?

Bęnir hans, sem hann baš, hinn sķšasta dag jaršlķfs sķns, veitir okkur enn betri sżn į hina sterku trś, sem hann hafši til hins himneska föšur sķns. Bęn hans til föšurins  sżnir okkur djśpa trś og trśnašartraust į vęntingarnar, sem settar eru fram ķ bęninni: „Fašir, ger mig nś dżrlegan hjį žér meš žeirri dżrš sem ég hafši hjį žér įšur en heimur var til. (Jóh. 17:5). Og enn betur kemur fram trś og trśnašartraus til föšurins ķ  (Lśkas: 23:46 og Matteus 27:46). Žannig er žaš hafiš yfir allan efa, aš Jesśs var ekki „Guš Sonurinn“ eins og segir ķ Ažanasiönsku trśarjįtningunn, sem Žrenningarkenningin byggir į, heldur eingetinn sonur Gušs og Gušs fyrsta sköpunarverk.


Hugleišing um Biblķuna

Įšur en mašur sezt nišur og fer aš lesa og kynna sér Biblķuna, žį vęri ekki śr vegi, aš kynna sér bók bókanna, sem svo hefur veriš kölluš; og gera okkur grein fyrir, hvaš viš höfum milli handanna, žegar viš skošum žessa merku bók.

Bókin, sem einnig er žekkt undir nafninu ”Hin helgu rit”, samanstendur af 66 bókum eša ritum, sem byrja į Fyrstu Mósebók og lżkur į Opinberunarbókinni, sem er spįdómsbók um lokaįtök góšs og ills.

Hinar fyrstu 39 bękur/rit, sem eru flestar skrifašar[1] į hebresku og einstaka į arameķsku, ganga undir nafninu ”Hin hebresku rit” eša ”Hiš gamla testamennti” (GT). Hinar sķšustu 27 bękur/rit eru skrifašar į grķsku og stundum kallašar ”Hin kristnu grķsku rit” eša ”Hiš nżja testamennti” (NT).

Žessi rit eru skrifuš į ritmįli, sem hefur enga kommusetningu og enga upphafsstafi eins og viš žekkjum. Žess vegna er hvert rit skrifaš sem órofa frįsögn. Žessir veikleikar ritanna hafa valdiš įgreiningi į tślkun einstakra atriša og kannski fręgast hvaš žennan įgreining višvķkur, orša Jesś į krossinum er hann sagši viš annan ręningjann:[2]  Og Jesśs sagši viš hann: „Sannlega segi ég žér: Ķ dag skaltu vera meš mér ķ Paradķs.“ (Lśkas 23:43). Žetta mį aušvitaš misskilja. Mótmęlendur lesa žetta eins og skrįš er hér aš ofan, žrįtt fyrir aš trśarjįtning mótmęlenda og katólskra segi:”… og reis į žrišja degi upp frį daušum og situr nś viš hęgri hönd….”  Żmsir ašrir lesa žetta sem hann hafi sagt: ” Sannlega, sannlega segi ég žér ķ dag, (žś) munt verša meš mér ķ Paradķs”. Og dęmi nś hver fyrir sig.

Biblķan er nokkurs konar bókasafn. Bękurnar eru skrifašar į löngum tķma, reyndar į ca 1600 įra tķmabili; frį įrinu 1513 fyrir tķmatal okkar og til įrsins 98 u.ž.b eftir tķmatali okkar. Eins og įšur segir er biblķunni skipt ķ GT og NT. Skipta mį GT eftir innihaldi og umfjöllun ķ žrennt:

  1. Hinar sögulegu bękur: frį Fyrstu Mósebók til og meš bókar Esterar; 17 bękur ķ allt.
  2. Hinar ljóšręnu bękur: Frį Jobsbók til og meš Ljóšaljóšunum; alls 5 bękur.
  3. Spįdómsbękurnar, frį Esajas bók til og meš bókar Malakķtasar; samtals 17 bękur.

Žessar bękur fjalla um elztu sögu mannkyns og jaršarinnar; frį upphafi og fram til 5. aldar, eftir tķmareikningi okkar.

Hinum 27 bókum Biblķunnar ķ NT er rašaš aš mestu leyti eftir innihaldi.

  1. Hinar sögulegur bękur ž.e. Gušspjöllin fjögur og Postulasagan 5 rit samtals.
  2. Bréfin, sem eru 21 samtals
  3. Opinberunarbókin.

NT einbeitir sér aš žvķ, sem Jesśs Kristur og lęrisveinar hans geršu og kenndu į fyrstu öld eftir tķmatali okkar.

Biblķuskrifararnir hjuggu ekki textann ķ stein eša skrifušu į leirtöflur, žeir notušu forgengilegt efni sem papķrus sem var framleitt śr samnefndri plöntu eša pergament, sem framleitt var śr dżraskinni.

En hvaš skyldi nś hafa oršiš af žessum frumtextum? Hiš stutta svar er: žeir töpušust! Tķmans tönn vann į žeim og aš lokum voru žeir allir horfnir. En hvaš meš textann/innihaldiš? Ef engin af frumhandritunum hafa geymzt, hvernig hefur žį textinn skilaš sér til okkar?

Skömmu eftir aš bękurnar höfšu veriš skrifašar, byrjušu menn aš framleiša afrit af ritunum. Reyndar eyddust žessar afritanir lķka fyrir tķmans tönn. Žannig gekk žetta fyrir sig kynslóš eftir kynslóš. Ķ Ķsrael žeirra tķma var žaš atvinnuvegur aš framleiša handskrifašar afritanir af hinum helgu ritum. Afritararnir voru kallašir Soferi. Soferet er eiginnafn aš öllum lķkindum. Rót nafnsins er sofer, sem žżšir „aš telja“. Soferet viršist hafa veriš ęttfašir heils bįlks af afriturum. Handverkiš sem sé gengiš ķ arf ķ fjölskydunni. Esra  bętir įkvešnum greini framan viš oršiš, žannig aš Soferet >Hassoferet, sem gęti žżtt „hinn skriftlęrši“. Seinna, į tķmabilinu frį 6tu öld og fram į žį 10du voru afritararnir kallašir Masoretar. Žaš orš žżšir „meistari hefšarinnar“. Afrit žeirra eru kölluš hinir Masoretisku textar. Sérfręšingurinn Thomas Hartwell Horne[1] segir ķ riti sķnu um Masoretana: „Žeir…töldu stafina fram aš mišjubókstaf ķ Pentateukunni, aš mišsetningunni ķ hverri bókog hve mörgum sinnum hver bókstafur kom fyrir ķ „Hinum helgu ritum“

 

Žegar nś frumtextarnir voru farnir forgöršum, uršu žessar afskriftir grundvöllur textans fyrir nęstu kynslóš afskriftanna og svo koll af kolli.

En žį vaknar sś spurning, hvort villur žęr, sem slęšast inn ķ afskrifašan textann hafi breytt frumtextanum til mikilla muna. Svariš viš žeirri spurningu er einfaldlega nei! Atvinnu kópistarnir gengust mikiš upp ķ verkefnum sķnum og bįru mikla viršingu fyrir textanum, sem žeir įttu aš afrita. Žessir atvinnukópistar voru kallašir Masoretar, eins og įšur er sagt, en žaš žżšir „meistarar hefšarinnar“. Žeir voru uppi į tķmabilinu frį sjöttu til tķundu aldar skv. tķmatali okkar.

Oršiš, sofer, sem žżtt er ”skriftlęršur” kemur af rót sem žżšir aš ”telja”. Ašferšafręši masoretanna var mjög nįkvęm; töldu bókstafina ķ hverju riti; fundu miš-setningu ķ hverri bók etc. Tališ er, aš žeir hafi žurft aš hafa stjórn į 815140 bókstöfum ķ GT. Žessi nįkvęmnisvinna skilaši lķka góšum įrangri, en aušvitaš slęddust villur inn ķ afskriftirnar.

Ungur bedśķni, sem sat yfir fé, fann helli įriš 1947 nįlęgt Daušahafinu. Ķ helli žessum fann hann nokkrar leirkrukkur, en flestar voru tómar. En ķ einni krukkunni, sem var vandlega innsigluš, fann hann skinnhandrit (rullu) kirfilega sveipt ķ léreft og innihélt bók Jesajasar spįmanns ķ heild sinni. Smaladrengurinn hafši ekki minnstu hugmynd um, aš žetta skinnhandrit, sem hann hélt į, myndi draga aš sér athygli alls heimsins. En hvaš var žaš žį, sem var svona merkilegt viš einmitt žetta handrit?

Įriš 1947 įttu hin elztu heillegu handrit GT rót sķna aš rekja til 10. aldar eftir tķmatali okkar. En žetta handrit, sem menn komu nś höndum yfir, įtti rót sķna aš rekja til 2. aldar fyrir tķmatal okkar. (Nįkvęm tķmasetning handritsins 1QIsa (en žaš er skrįsetningar nśmer Jesaja bókar ķ Daušahafs handritunum) meš palęografķskri[3] ašferš er milli 202 -107 fyrir tķmatal okkar) og var žannig 1000 įrum eldra! Žess vegna rķkti mikil žrungin eftirvęnting mešal fręšimanna, aš bera saman žetta skinnhandrit viš langtum yngri handrit, handrit, sem voru afrituš löngu seinna.

Fręšimenn hafa boriš saman 53. Kafla Jesaja bókar ķ Daušahafs handritinu viš masoretiskan texta, sem afritašur var 1000 įrum seinna.

Ķ bókinni „A General Introduction to the Bible“[4] getur aš lesa eftirfarandi: Af 166 oršum ķ Jesaja 53. kafla vakna efsemdir um 17 bókstafi. Ķ 10 af žessum bókstöfum er eingöngu spurning um stafsetningu og hefur žaš engin įhrif į innihald/meiningu. Auk žess er ķ 4 tilfellum aš auki smįvęgilegar stķlfręšilegar breytingar s.s. smįoršin samtengingar.

Hinir 3 bókstafir, sem eftir eru, mynda oršiš ‚ljós‘ , sem er bętt inn ķ vers 11, en hefur ekki nein afgerandi įhrif į meininguna….Ķ 166 orša kafla er žannig ašeins eitt orš, sem veldur fręšimönnum vangaveltum, eftir 1000 įra afskriftir, og žetta orš hefur lķtil sem engin įhrif į efni textans“.

Ķsl biblķan: „11Aš žjįningum sķnum loknum mun hann sjį ljós
og sešjast af žekkingu sinni.
“  (Jes. 53.11). Greinilegt, aš textinn breytist ekki žótt ‚ljós‘ falli burt.

Hin danska opinbera Biblķa:

v11  Efter sin lidelse ser han lys,
han męttes ved sin indsigt.

Biblķa Votta Jehova:

11På grund af sin sjęls mųje kommer han til at se,*

Hęgt er aš taka undir orš Sir Frederic Kenyon’s[i], sem var var yfir-fornminjavöršur viš British Museum, en hann sagši: ”Žaš er ekki hęgt aš undirstrika žaš nógu kröftuglega, aš textar Biblķunnar eru įreišanlegir …. Meira en hęgt er aš segja um nokkurt annaš fornaldarrit”.

Žaš er einnig gaman aš skoša frįvik ķ gušspjöllunum. Yfirleitt eru frįsagnir žeirra mjög samhljóma, en stundum eru frįvik. Žegar Jesus var handtekinn ķ Getsemane, segja allir gušspjallamennirnir frį žvķ aš einn af lęrisveinunum (Sķmon Pétur) hafi brugšiš sverši sķnu og hafi höggviš eyra af žjóni ęšstaprestsins. En ašeins ķ Jóhannesar gušspjalli getur aš lesa ”..Žjónninn hét Malkus” (Jóh. 18:10,26). Hvers vegna skyldi žaš eingöngu vera Jóhannes, sem nefnir nafn žjónsins? Nokkrum versum sķšar lesum viš athugasemd, sem ekki kemur fram annars stašar: Jóhannes ”var kunningi ęšstaprestsins” (Jóh. 18:15,16)” Žess vegna er greinilegt, aš Jóhannes hefur žekkt žjónališ ęšstaprestsins; žannig viršist žaš ešlilegt, aš Jóhannes nafngreini hinn sęrša žjón. Hinir gušspjallamennirnir voru ekki kunnugir heimili ęšstaprestsins og žess vegna ešlilegt, aš žeir nefni ekki nafn hans.

Į öšrum staš er atriši til śtskżringar sleppt ķ frįsögninni. Žess vegna segir Matteus ķ frįsögninni af yfirheyrzlum  yfir Jesś fyrir Rįšinu (Sanhedrininu, ęšsti dómstóll Gyšinga žess tķma), aš nokkrir višstaddir, hafi slegiš hann ķ andlitiš og sagt viš hann um leiš: ”Segšu okkur nś hver hefur slegiš žig!”. (Matt. 26:67,68 67Og žeir hręktu ķ andlit honum og slógu hann meš hnefunum en ašrir böršu hann meš stöfum 68og sögšu: „Žś ert spįmašur, Kristur. Hver sló žig?“). Hvers vegna ķ ósköpunum įtti Jesśs aš finna śt hver sló hann, ef hann horfši į manninn fyrir fram sig, sem sló? Mattheus śtskżrir žaš ekki nįnar. En tveir ašrir gušspjallamenn koma meš ešlilega skżringu į žessu.  (Markus 14:65 ” 65Žį tóku sumir aš hrękja į hann, žeir huldu andlit hans, slógu hann meš hnefunum og sögšu viš hann: „Žś ert spįmašur, hver sló žig?“. Eins böršu žjónarnir hann.  Og Lśkas 22:64,65: ” 63En žeir menn sem gęttu Jesś hęddu hann og böršu, 64huldu andlit hans og sögšu: „Žś ert spįmašur, segšu hver sló žig.“ 65Og marga ašra svķviršu sögšu žeir viš hann.”). Žaš er alveg greinilegt, aš gušspjallamennirnir hafa veriš višstaddir žį atburši, sem žeir lżsa, žótt žetta hafi veriš fęrt ķ letur seinna.

Stundum koma fram upplżsingar, sem menn hafa ekkert veriš aš velta fyrir sér, svona almennt. Gušspjallamašurinn Matteus skrifar į einum staš: ” 14Jesśs kom ķ hśs Péturs og sį aš tengdamóšir hans lį meš sótthita. (Matt. 8:14)”. Žarna kemur ķ ljós, aš Sķmon Pétur hefur veriš kvęntur. Žaš kemur lķka fram hjį Pįli postula: ” 5Hef ég ekki rétt til aš feršast um meš kristna eiginkonu alveg eins og hinir postularnir og bręšur Drottins og Kefas?”

Sagt er og žaš meš réttu, aš Biblķužżšing Marteins Lśthers hafi haft varanleg įhrif į žżzka tungu. Lśther hefur įreišanlega oršiš aš hugsa sig oft og mörgum sinnum um, įšur en hann var įnęgšur meš žżšinguna. Žannig hefur žaš einnig veriš meš Jónas Hallgrķmsson, žegar hann žurfti aš finna nżyrši yfir hugtök ķ nįttśrufręšum, sem hann lagši stund į viš Hafnarhįskóla, fyrstur Ķslendinga. En bęši Lśther og Jónas voru aš žżša į móšurmįl sķn, sem įttu sér ritmįl fyrir.

Aftur į móti žurfti Wulfila aš žżša Biblķuna į móšurmįl, sem ekki įtti sér ritmįl. Hann byrjaši aš žżša Biblķuna į gotnesku į 4. öld. Gotneskan var eitt af fyrritķma talmįlum, en įtti sér ekki ritmįl. Wulfila varš žess vegna aš byrja alveg frį byrjun, meš žvķ aš finna upp og skapa gotneska stafrófiš, sem samanstóš af 27 bókstöfum og notaši hann hiš grķska og latneska stafróf sem fyrirmynd. Žżšing hans į nęstum allri Biblķunni var fullgerš fyrir įriš 381.

Į 9. öld óskušu tveir grķskumęlandi bręšur, Kyrillos og Methodios, leyfis til aš žżša biblķuna į slavnesku. Fyrir žann tķma höfšu slavnesku žjóširnar ekki įtt sér stafróf. Žess vegna sköpušu bręšurnir stafróf, sem var nothęft viš žżšingu Biblķunnar į hin slavnesku mįl (Kyrillķska letriš).

Į 16. öld byrjaši William Tyndale aš žżša Biblķuna śr frummįlunum į ensku. Hann mętti mikilli mótspyrnu af hįlfu kirkjunnar og rķkisins. Tyndale, sem menntašur var frį Oxford, setti sér žaš markmiš, aš žżša ritin į alžżšumįl žannig, aš hver venjulegur snśningastrįkur gęti lesiš og skiliš textann.

En til žess, aš žetta tękist, varš hann aš flżja land til Žżzkalands, žar sem śtgįfa hans į NT kom śt įriš 1526. Žegar nokkrum eintökum var smyglaš til Englands, uršu yfirvöld svo rasandi reiš, aš žau brenndu eintökin opinberlega.

Tyndale var seinna svikinn, en įšur en hann var kyrktur (garotterašur) og brenndur į bįli, sagši hann: ”Herra, opnašu augu Englandskonungs”.

En ekkert fékk stöšvaš žį išju aš žżša Biblķuna į hin żmsu tungumįl. Įriš 1800 hafši a.m.k. hluti Biblķunnar veriš žżddur į 68 mismunandi tungumįl. Eftir aš Hiš enska Biblķufélag hafši veriš stofnaš 1804, streymdu ungir menn sem sjįlfbošališar hundrušum saman, sem vildu gerast trśbošar ķ framandi löndum og margir hverjir meš žaš markmiš ķ huga aš žżša Biblķuna.

Įriš 1800 voru einungis u.ž.b.10 ritmįl ķ Afrķku, svo hinn mikli aragrśi talmįla įn ritmįls, uršu aš bķša žess, aš ritmįl yrši skapaš fyrir žessi fjölmörgu talmįl.

Įriš 1821 stofnaši Skotinn Robert Moffat til trśbošsstöšvar mešal žess žjóšflokks, sem talaši tswana-mįliš og bjó ķ sušurhluta Afrķku. Fyrsta verkefni hans var aš lęra žetta tungumįl, sem įtti sér ekkert ritmįl. Moffat lifši mešal innfęddra og blandaši sér ķ daglegt lķf fólksins, til aš nį tökum į tswanitungumįlinu. Sagši hann sķšar, aš helzta skemmtun fólksins hafi oft veriš aš henda gaman aš mįlfarsvillum, sem hann gerši sig sekan um. En allt fór žetta vel aš lokum og tókst honum aš nį svo góšum tökumį mįlinu, aš honum aušnašist, aš skapa frumstętt ritmįl.

Įriš 1829, žegar Moffat hafši lifaš og starfaš meš žjóšflokknum, lauk hann viš aš žżša Lśkasar gušspjalliš į tswanamįliš. Nęsta skref var aš fį žżšinguna prentaša. Hann varš aš takast į hendur 1000 km feršalag ķ uxakerru nišur til strandarinnar, til aš nį skipsferš og sigla til Höfšaborgar. Landstjórinn (governorinn), heimilaši honum afnot af prentsmišju rķkisins, en hann varš sjįlfur aš handsetja Gušspjalliš og prenta žaš. Įriš 1830 var Gušspjalliš aš lokum gefiš śt og nś var žaš ķ fyrsta sinn, sem tswanafólkiš gat lesiš hluta Biblķunnar į móšurmįlinu. Įriš 1857 lauk Moffat viš heildaržżšingu Biblķunnar į tswanamįliš. – Ķ dag hefur Biblķan veriš žżdd į 600 mismunandi tungumįl ķ Afrķku.

Ķ byrjum 19. aldar tóku W. Carey og J. Marshman sér ferš į hendur til Indlands, til aš breiša śt bošskap Biblķunnar. Og įšur en yfir lauk, höfšu žeir gefiš śt Biblķuna eša hluta hennar į 40 tungumįl į Indlandi. Og auk žess hafši Carey tekizt aš einfalda hiš klassķska bengaliritmįl og skapaš alžżšu bengali (common Bengali). Engir sérstakir erfišleikar hrjįšu žį ķ žessum leišangri.

Žaš er aftur į móti ekki hęgt aš segja um Adoriam Judson fęddan og uppalinn ķ USA, sem lagši land undir fót og fór til Burma. Įriš 1817 byrjaši hann aš žżša Biblķuna į burmķsku. En hann mętti żmsum erfišleikum. Hann var handtekinn og dęmdur fyrir njósnir og mįtti eyša tveimur įrum ķ fangelsi viš ömurleg kjör. Hann losnaši śr fangelsinu og 18 įra erfiši bar žann įrangur aš Biblķan kom śt į burmķsku įriš 1835.

Įriš 1807 kom Robert Morrison til Kķna, žį 25 įra gamall. Hann tókst į viš hiš ofurmannlega verkefni aš žżša Biblķuna į flóknasta ritmįl sem fyrirfinnst. Hann hafši ašeins litla nasasjón af kķnversku, svo hann varš aš lęra mįliš. Gallinn var bara sį, aš Kķnverji, sem stašinn var aš žvķ, aš kenna śtlendingi kķnversku, hlaut daušadóm fyrir, skv. kķnverskum lögum. Og śtlendingar gįtu hlotiš daušadóm fyrir aš žżša Biblķuna į kķnversku. En alla žessa erfišleika yfirsteig Morrison; vann į daginn į skrifstofu Austur-Indķska verzlunarfélagsins og lęrši kķnversku ķ laumi og žżddi Biblķuna į kķnversku ķ frķtķma sķnum. Og sjö įrum eftir komu hans til Kķna eša įriš 1814 hafši hann lokiš žżšingu og undirbśiš NT fyrir prentun. Og fimm įrum seinna, lauk hann viš žżšingu GT meš ašstoš W. Milne. Eftir aš Morrison og Judson höfšu lokiš žrekvirkjum sķnum ķ Asķu, žį er hęgt aš nįlgast Biblķuna į 500 mismunandi Asķu tungumįlum og -mįllżskum.

Allir žeir sjįlfbošališar, sem sendir voru śt um allan heim į vegum Hins enska Biblķufélags, įttu žaš sameiginlegt aš vilja śtbreiša fagnašarbošskap Biblķunnar og töldu žaš hlutskipti sitt aš boša trś į hinn eina sanna guš og skapara himins og jaršar.  Žeir voru sannkallašir vinir Biblķunnar. En Biblķan įtti sér lķka öfluga óvini. Ķ frumkristni var ekkert vandamįl fyrir almenning aš kynna sér innihald Hinna hebresku rita, žvķ žau voru rituš į mįli fólksins, sem tölušu žaš daglega. Lķkt eins og aš lesa dagblaš og ašra samtķma texta ķ dag. Engir tungumįlaerfišleikar.

En žegar tķmar lišu og Hin heilögu rit breiddust śt, žį varš erfišara og erfišara fyrir almśgann aš lesa ritin į framandi tungu eša śreltri, žvķ tungan breyttist žį eins og nś (hrörnaši?) og varš framandi fyrir flest alla. Fólk varš aš treysta safnašarstjórunum fyrir tślkun oršsins. – Žetta gaf kirkjunni tękifęri til aš halda almenningi ķ skefjum og matreiša gušsoršiš eins og žeim žóknašist. Kirkjan efašist ekki um aš innihald ritanna vęri orš gušs, en notaši sér ašstöšuna, – sem stafaši af žekkingarleysi almśgans į śreltu tungumįli -, ķ valdabarįttunni um daglega breytni manna og til aš efla stušning viš kirkjuna og veraldlegt rķki hennar. Į žeim tķma var ekki ašskiliš hiš andlega og veraldlega vald. Kirkjuhöfšingjar voru bęši kardķnįlar, erkibiskupar, biskupar og trśarleištogar og einnig herstjórar langt fram eftir mišöldum, en lķka furstar, sem stjórnušu mįlališaher til aš vernda hin veraldlegu völd sķn. Mį rekja žetta til žess tķma, er Konstantķnus mikli gerši kristnina aš rķkistrś.

Um žaš bil 300 įrum įšur en Jesśs var sendur til mannheima, til aš gegna hinu sérstęša hlutverki sķnu, byrjušu menn aš žżša Hin helgu rit į grķsku. Žessi žżšing er žekkt undir nafninu ”Septaguinta” en fullt nafn hennar er ”Versio Septuaginta Interpretum”. Segir sagan aš 72 lęršir fręšimenn hafi lokiš žżšingunni į 72 dögum. Skrįsetningartįkn hennar er LXX, sem er talan 70 ķ rómverska talnakerfinu.

En eins og įšur segir, eignašist Biblķan óvini. Jeremias spįmašur fęrši ķ letur bošskap til Judeumanna, aš fyrirlagi Jehóva. Žaš var įminning til ķbśanna vegna ógušlegs lķfernis žeirra. Baruk, ritari Jeremiasar spįmanns, las bošskapinn upphįtt fyrir fyrirmönnum rķkisins, sem fóru meš bošskapinn til Jojakims konungs. En hann var einhver sį fyrsti, sem um getur sem kallast mį óvinur Biblķunnar. Jojakim hlustaši į bošskapinn, en lét sér fįtt um finnast og lét skera rśllurnar ķ strimla og brenndi žį. Um žetta mį lesa ķ Jeremias 36:1-23.

En Jojakim var ekki sį eini, sem į tķmum fyrir kristnina, reyndi aš brenna Gušs orš. Eftir aš grķska rķkiš hafši veriš leyst upp, komst Ķsrael undir pólķtisk yfirrįš seleukiska[5]. Hinn seuleukiski kóngur, Antiochos Epifanes, sem réš rķkjum įrin 175 til 164 f.t.o., įtti sér žį heitustu ósk, aš samsama  rķki sitt grķskri eša hellenķskri menningu. Og til aš nį žvķ marki, žį reyndi hann aš žvinga Gyšinga til aš taka upp grķska siši og grķsk trśarbrögš. Įriš 168 (u.ž.b.), ręndi og ruplaši Antiochos musteriš ķ Jerusalem. Hann byggši annaš altari ofan į altari Gyšinga, til dżršar Seifi; bannaši Gyšingum aš halda hvķldardaginn heilagan og bannaši umskurn sona žeirra. Žaš var daušasök aš brjóta gegn žessum bošum. Annar žįttur til aš eyša gyšingdómnum ķ landinu var aš brenna allar ritrullur, sem innihéldu Moselögin (Lögmįliš) og žrįtt fyrir nįkvęma žjófaleit, žį tókst honum ekki aš brenna og tortķma öllum eintökum af Hinum hebrezku ritum, žau voru vandlega falin og uršu ekki eldinum aš brįš ķ Ķsrael. Auk žess voru afskriftir af ritunum aš finna ķ hinum żmsu nżlendum Gyšinga vķšsvegar viš Mišjaršarhaf.

Sį žrišji mektarmašur, sem reyndi aš śtrżma Hinum hebrezku ritum, var Diokletianus keisari ķ Róm. Įriš 303 e.t.o. gaf hann śt nokkrar tilskipanir til aš žrengja aš hinum kristnu söfnušum. Žessar tilskipanir hafa żmsir sagnfręšingar kallaš ” hinar miklu ofsóknir”. Hin fyrsta tilskipun var, aš öll eintök af Hinum helgu ritum skyldu brennd. Kirkjusagnaritarinn Eusebios frį Cęsarea ķ Palestķnu, sem var uppi į žeim tķma, hefur sagt svo frį: ”Ég sį meš eigin augum bęnhśsin rifin nišur, žannig aš einungis söklarnir voru eftir og hin gušdómlegu og heilögu rit borin į bįl į torgum borgarinnar”. Įhrifa af žessum tilskipunum gęttu ķ borginni Cirta, sem ķ dag heitir Constantine ķ Alsķr og frį žessu tķma geymast einnig frįsagnir um, aš eigendur ritanna hafi veriš brenndir į bįli, eftir pyntingar, žvķ žeir vildu ekki afhenda ritin į bįliš.

Sameiginlegt žessum žremur höfšingjum var, aš žeir vildu śtrżma Gušs orši. En seinnitķma prelįtar hafa afsakaš žessar bókabrennur meš žvķ, aš ekki hafa veriš markmišiš aš tortķma Gušs orši, heldur aš koma ķ veg fyrir aš almśginn gęti lesiš og kynnt sér hin helgu rit.

Latķna var ašal tungumįliš ķ Rómverska rķkinu, en meš tķmanum minnkaši vegur latķnunnar og aš lokum var žaš eingöngu į fęri hinna lęršu aš lesa og śtlista latķnutexta og žeirri einokun vildi kirkjan višhalda.

Įriš 636 eša žar um bil skrifaši Isidor af Sevilla, erkibiskup og oft talinn hinn sķšasti af kirkjufešrunum, hugleišingu um Hin Helgu rit og setti fram žį skošun sķna, aš hebreska, grķska og latķna vęru heilög tungumįl. Hann oršaši žaš svo: ” Žaš eru žrjś heilög tungumįl, hebreska, grķska og latķna, sem yfirskyggja öll önnur tungumįl hér ķ heimi, žvķ žaš var į žessum tungumįlum, sem Pķlatus ritaši įkęruna į hendur Jesś og festi efst į krossinn”.

En aušvitaš var žessi įkęra ekki gušleg įkvöršun, heldur var hśn tekin af heišnum Rómverjum.

Į 9. öld reyndu bręšurnir Methodios og Kyrillos, sem įšur komu viš sögu, aš fį slavnesku višurkennda sem kirkjumįl. Žeir voru trśbošar, sem störfušu į vegum Austur-kirkjunnar ķ Byzans. Rök žeirra voru žau, aš Slavar, sem hvorki skildu grķsku né latķnu, ęttu möguleika į žvķ aš lęra um Guš almįttugan į móšurmįli sķnu.

Žessir trśbošar rįku sig į hörkulega mótstöšu žżzkra presta, sem vildu žvinga og višhalda latķnu sem kirkjumįli, til aš sporna viš įhrifum Austur-kirkjunnar, hinni bżzansisku kristni, sem jók įhrif sķn mešal Slava. Žessir žżzku prestar settu sem sé stjórnmįl hęrra en śtbreišslu fagnašar-bošskaparins og žekkingu į Biblķunni.

Žessi spenna į milli Austur-kirkjunnar og Vestur-kirkjunnar, jókst stöšugt og endaši meš algjörum ašskilnaši įriš 1054 milli žessara tveggja kirkna: Rómversk-katólsku kirkjunnar annars vegar og Grķsk-ortódoks-kirkjunnar hins vegar.

Nęsti ķ röš óvina Biblķunnar er Gregorius pįfi VII. Žaš var hann, sem neitaši Slövum um aš gera slavnasku aš kirkjumįli, žegar Vratizlav hertogi af Böhmen (nś Tékkland), fór fram į žaš 1079, eins og fyrr er sagt.

Svör pįfa viš mįlaleitaninni hertogans voru eftirfarandi: „Viš getum alls ekki oršiš viš žessari beišni“. Og rökin? Žau voru eftirfarandi: „Žaš er augljóst öllum žeim, sem velta žessu mįli alvarlega fyrir sér, aš Guši hefur žóknast aš hjśpa vissa kafla Hinna heilögu rita leynd; žvķ, ef allir gętu skiliš ritin, yršu žau ef til vill lįgkśruleg og umgengni um žau yrši viršingarlaus[6] og ekki mį lķta burt frį žvķ, aš illa gefnir einstaklingar misskildu textana, sem žżddi, aš žeir gętu lent į trśarlegum glapstigum.“  Žaš var sem sé ekki meiningin, aš almenningur, sem lķtinn ašgang hafši aš Biblķunni, gęti aukiš žekkingu sķna og fariš aš skipta sér af kenningu prelįtanna, sem žeir įlitu sitt sérsviš.

Žį er röšin komin aš Innocentiusi III pįfa. Įriš 1199 ritaši hann um nokkra „villutrśarmenn“, sem höfšu žżtt Biblķuna į frönsku og leyfšu sér aš koma saman og ręša innihald Hinna helgu rita. Innocentius įleit, aš į žį mętti festa sem varnašarorš tilvitnun ķ Mattheus: Gefiš ekki hundum žaš sem heilagt er og kastiš eigi perlum yšar fyrir svķn. (Matt.7:6) Hver voru rök hans fyrir žvķ? „Enginn ólęršur mį voga sér aš fjalla um Hin heilögu upphöfnu rit eša śtbreiša bošskap žeirra.“ Žeir sem gengu gegn boši pįfa, voru afhentir rannsóknardómurum (Inkvisitores) og pyntašir til aš jįta į sig alls konar syndir. Žeir sem tóku ekki orš sķn aftur, voru brenndir lifandi į bįli, eins og sagan hermir okkur. Strax eftir aš Innocentius III hafši gefiš śt žessa pįfatilskipun (decretum) var hafizt handa um aš brenna Biblķur į móšurmįlunum įsamt žżšendunum og/eša eigendum, ef til nįšist. Į nęstu öldum, reyndi katólska kirkjan og hlżšnir žjóšhöfšingjar ķ hinni katólsku Evrópu aš gera allt sem ķ žeirra valdi stóš til aš tilskipun Innocentiusar pįfa nęši tilgangi sķnum.

En įriš 1546 rofaši eilķtiš til. Žį var į Tridentiner kirkjužinginu gefin śt samžykkt žingsins um, aš leita žyrfti samžykkis hinnar katólsku kirkju, įšur en Biblķužżšingar yršu gefnar śt, gilti žetta reyndar um hvers konar kirkjubókmenntir katólsku kirkjunnar[7] .

Yfirstjórn katólsku kirkjunnar vissi męta vel, aš żmsar kennisetningar kirkjunnar įttu sér ekki biblķulegar tilsvaranir; voru sem sé sóttar annaš en ķ Biblķuna. Og til aš koma ķ veg fyrir aš fólk gęti lesiš Hin helgu rit, og komizt aš raun um aš margar kennisetningar kirkjunnar gengu žvert į kenningar Biblķunnar, var naušsynlegt aš halda Biblķunni frį almśganum.

Hiš trśarlega landslag, ef svo mį aš orši komast, tók miklum breytingum, žegar Mótmęlendum óx fiskur um hrygg. Žaš var fyrst og fremst skilningur Marteins Lśthers į Hinum helgu ritum, sem fékk hann til aš reyna aš sišbęta hina katólsku kirkju, sem endaši meš žvķ, aš hann sagši skiliš viš kirkjuna įriš 1521. Žegar hann hafši rofiš tengslin algerlega viš katólsku kirkjuna, hófst hann handa viš aš žżša Biblķuna fyrir almśgann. Kirkjan vissi af žessari žżšingarvinnu Lśthers[8] og vildi žvķ fyrir hvern mun koma Biblķu į žżzku į markaš til aš yfirskyggja žżšingu Lśthers. Brįtt voru tvęr śtgįfur af Biblķunni komnar śt į vegum katólsku kirkjunnar, sem voru samžykktar af kirkjuhöfšingjunum.

Įriš 1546 nęstum 25 įrum sķšar, lagši Kirkjužingi ķ Trident (Trento) į Ķtalķu (Sušur-Tyról) alla śtgįfustarfsemi undir yfirstjórn kirkjunnar mešal annars Biblķužżšingar. Yfirlżsing Kirkjužingsins hljóšaši svo: „Frį žessari stundu skulu Hin helgu rit……. verša prentuš svo kórrétt og frekast getur og žaš veršur ekki lengur löglegt aš prenta eša styšja śtgįfu hvers konar rita, sem fjalla um heilög efni įn žess aš nafn höfundar sé upplżst eša aš selja slķkar bękur eša einfaldlega bara aš eiga žęr, nema eftir aš biskup hefur rannsakaš ritin og samžykkt tilverurétt žeirra.“

Įriš 1559 birti Pįll VI pįfi lista yfir bękur, sem katólska kirkjan hafši bannlżst. Žetta var upphafiš aš hinu alręmda Index Prohibitorum, sem er list yfir bannlżstar bókmenntir og höfunda, sem ekki eru žóknanlegir kirkjunni; kennir žar żmissa grasa. Listi žessi bannar fólki aš eiga Biblķužżšingar į ensku, frönsku, hollenzku, ķtölsku, spęnsku og žżzku, auk nokkurra žżšinga į latķnu. Hver sį er óskaši eftir aš lesa Biblķuna į móšurmįlinu, įtti aš śtvega sér skriflega heimild frį biskupi eša rannsóknardómara – en žaš var aušvitaš ekki uppörvandi fyrir žį, sem voru hręddir um aš verša stimplašir sem villutrśarmenn. Pįll VI pįfi er sķšastur ķ röš žeirra katólsku prelįta, sem kalla mį óvini Biblķunnar. Ekki žykir įstęša til aš draga fram fleiri einstaka kirkjuhöšingja, en listinn gęti veriš lengri.

Marteinn Lśther hefur įšur veriš nefndur til sögunnar. Kenningar hans og tilraunir til aš sišbęta katólsku kirkjuna mešal annars meš žvķ aš snśast gegn aflįtssölunni og seinna starf hans viš aš breiša śt žekkingu į Hinum heilögu ritum, bar nęstum engan įrangur og endaši meš algerum skilnaši hans viš hina katólsku móšurkirkju įriš 1521. Sķšan sneri hann sér aš heildaržżšingu Biblķunnar į žżzku, sem svo var gefin śt įriš 1534.

Žessir sišbótatilraunir Lśthers voru upphafiš aš Mótmęlendakirkjunni.  En samt veršur aš nefna bęši Desiderius Erasmus, og Jacques Lefčfre d‘Étaples, sem hafši mikil įhrif į ungan og lķttžekktan munk, Martein Lśther. Lśther hreyfst aš ašferšum Lefčfre‘s viš aš śtskżra ritninguna į ašgengilegu alžżšumįli; hann notaši ekki hįfleygt lķkingmįl, eins og fręšimenn tķškušu į žeim tķma. Žessar tślkunarašferšir höfšu įhrif į William Tyndale og Jóhann Kalvķn. Hvorugur žeirra Lefčfre eša Erasmus sneru žó baki viš katólsku kirkjunni.

Grundvallarsjónarmiš sišbótamannanna var aš dreifa Gušsorši millilišalaust til almśgans, įn rangtślkunar og pólitķskrar tślkunar kirkjunnar. Ašferšin var sś, aš žżša Biblķuna į hin żmsu móšurmįl og mį geta žess hér, aš nś hefur Biblķan veriš gefin śt į 2261 mįli og mįllżzku. En um leiš og almśginn gat kynnt sér millilišalaust Gušsoršiš, žį var lagšur grunnur aš vandamįli, sem óx žegar fram lišu stundir.

Nś sįu lesendur Biblķunnar svart į hvķtu aš Gušs orš gerši strangar kröfur til daglegrar breytni kristinna manna. Kannski kom žaš ekki svo mikiš į óvart fyrst ķ staš, en žegar fram lišu stundir og samfélagiš varš flóknara og flóknara og samskipti fólks margbreytilegri, žį var eins og mörg bönn og rįšleggingar Biblķunnar um daglega breytni fęru ķ taugarnar į hinum kristnu sįlum. Nś var ekki svo einfalt aš hunza Biblķuna. Hśn hafši miklu sterkari ķtök ķ sįlum kristinna manna; svo nś var spurning prestanna: hvaš skal nś til varnar vorum sóma?

Um mišja įtjįndu öld komu fram gušfręšingar, sem töldu, aš Biblķan vęri mannanna verk. Höfundar hennar vęru hinir nafngreindu einstaklingar, sem skrįšir vęru höfundar hinna żmsu rita. Žeir hefšu samiš ritin (ekki fęrt žau ķ letur) og žess vegna vęru žetta ekki orš gušs, heldur tilbśningur žessara höfunda.

Nokkrir fręšimenn komu fram meš żmsar kenningar um Biblķuna m.a. Ludwig Noack, sem komst aš žeirri nišurstöšu, aš Jóhannesargušspjalliš hafi veriš samiš įriš 60 af hinum elskaša lęrisveini, sem hann stašhęfši aš vęri Jśdas. Franskmašurinn Joseph Ernest Renan sagši, aš upprisa Lazarusar hafi veriš svindl, sem Lazarus hafi tekiš žįtt ķ, til aš styšja stašhęfingu Jesś aš hann (Jesśs) gęti framiš kraftaverk. Og hinn žżzki gušfręšingur Gustav Volkmar hélt žvķ fram, aš Jesśs Kristur hafi ekki haft neinn rétt į aš kalla sig Messias.

En enginn tók jafn djśpt ķ įrina og Bruno Bauer (f. 1809 ķ Thüringen – d. 1882), en hann hélt žvķ fram ca 1840, aš Jesśs Kristur hefši aldrei veriš til. Sagši, aš Jesśs Kristur hafi veriš „ …2.aldar samruni af gyšinga-, grķskra- og rómverska trśarbragša“. Hann hélt žvķ ennfremur fram, aš hinir skapandi kraftar ķ frumkristindómnum, hafi veriš žeir Fulion, Seneca og gnostikkerarnir[9].  Aš lokum stašhęfši hann, aš žaš hefši aldrei veriš neinn sagnfręšilegur Jesus Kristur til, heldur hafi kristin trś oršiš til ķ lok annarar aldar, afleidd af Gyšingdómnum og, aš stóisminn[10] hafi veriš ašal sköpunarmįtturinn ķ žeirri tilurš. Nś į dögum eru fęstir svo öfgafullir. En samt eru margir gušfręšingar, sem trśa žvķ, aš Hin helgu grķsku rit, fjalli um goš-, helgi-, žjóš- og żkjusögur. En skyldi žaš nś vera tilfelliš?

Žeir Flavius Josefus, Tacitius og Justinus Martyr, skrį allir ķ ritum sķnum frįsögn af Jesś Kristi, hver į sinn hįtt. En Justinus Martyr gengur ögn lengra er hann segir; „Žiš getiš kynnt yšur žetta ķ mįlsskjölum, sem gerš voru aš undirlęgi Pontiusar Pķlatusar“. Aušvitaš eru žau gögn ekki lengur til (žvķ ver og mišur), en žau hafa veriš ašgengileg į tķmum Justinusar Martyr‘s, en hann var uppi į 2. öld e.v.t.: f. įriš 100 og d. 165.

Allar götur sķšan į mišri 19du öld, hafa Lśtherskir gušfręšingar fundiš upp nżjar og nżjar rannsóknarašferšir, sem hafa eingöngu haft eitt markmiš aš sanna, aš Biblķan sé mannanna verk og ekki „į vetur setjandi“; żkjusögur, sem ekkert erindi eigi til hins upplżsta nśtķmamanns. Žeir hafa stašhęft ķ ręšu og riti, aš kirkjan žarfnist endurnżjunar, vegna breyttra žjóšfélagsašstęšna.

Forysta kirkjunnar og menntun prestanna vęri meira og minna ķ višjum gamallar gušfręši, var sagt, og aš endurnżjun kirkjunnar kallaši į nżja gušfręši; framsękna gušfręši. En hvaš er žaš? Hvaš er nż gušfręši? Hvaš er framsękin gušfręši? Lįtum žetta liggja milli hluta ķ žessum vangaveltum. En skemmst er af žvķ aš segja, aš žessi įróšur gegn Biblķunni bar įrangur, žannig aš ķ dag rķkir ringulreiš ķ żmsum grundvallar bošskap kirkjunnar og żmsar kenningarnar įn Biblķulegrar kjölfestu.

Einhvern veginn geršist žaš aldrei ķ gegnum aldirnar, aš mesoretarnir (atvinnu afritararnir) freistušu žess, aš bęta viš eša fella nišur vers, sem ef til vill voru ekki ķ hįvegum höfš hjį hinum kirkjulegu yfirvöldum.

Žó geršist žaš žrisvar sinnum. Elzta fölsunin er smį višbót, sem afritari bętti viš 2. Mosebók 20:17: „..ķ Aargaareezem, og žar skaltu byggja altari“. Žessi tilvitnun hins samverska afritar įtti aš žjóna žeim tilgangi fyrir Samverja, aš fį framlög til byggingar musteris sķns į Garisķmsfjalli. Žessi fölsun hefur veriš fjarlęgš ķ öllum sķšaritķma Biblķuśtgįfum.

Önnur fölsun miklu alvarlegri var višbót viš 7. vers ķ 5. kafla Fyrsta bréfs Jóhannesar:

7Žrķr eru žeir sem vitna [ķ himninum: Faširinn, oršiš og heilagur andi, og žessir žrķr eru eitt. Og žeir eru žrķr sem vitna į jöršunni:] [1] 

Eins og sézt ķ žessari tilvitnun ķ nżjustu žżšingu ķslenzku biblķunnar, žį er žessi višbót sett ķ hornklofa. En žetta er fölsun, sem einhver afritari, sem hefur veriš hallur undir Žrenningarkenninguna hefur sett inn ķ textann. Biblķufręšingurinn Bruce Metzger segir um žessa višbót: „Frį og meš 6. öld eru žessi orš aš finna ķ ę fleiri fornlatneskum handritum og ķ (latnesku) Vulgatažżšingunni“. Biskup og Gušfręšideild HĶ, aš ógleymdu Hinu ķslenzka Biblķufélagi, ęttu aš sjį sóma sinn ķ aš lįta žennan [hornklofatexta] hverfa algerlega śr ķslenzku Biblķunni.

Žetta var augljóslega tilraun hįttsettra prelįta kirkjunnar til aš styrkja villukenningu kirkjunnar um hinn žrķeina guš; žannig aš žarna vęri bein tilvitnun ķ gušs eigin orš.

Aftur į móti hefur žessi fölsun ekki veriš sett ķ hornklofa ķ Den authoiserede danska bibel, eins og sézt ķ eftirfarandi tilvitnun. DK:  For der er tre, som vidner: v8Ånden og vandet og blodet, og de tre bliver til ét.

Og Bruce Metzger heldur įfram: ”Žessi višbót ķ 1.Joh. 5:7, finnst ekki ķ neinum fornhebreskum handritum, hvorki ķ Hinu sżriska, koptiska, etiopiska, arabiska né hinu slavneska, nema ķ hinu latneska”. Į žessum grunni byggšist žaš, aš žessi fölsun hefur veriš fjarlęgš ķ endurskošašri King James Version og öšrum Biblķužżšingum.

Žrišja fölsunin er hvaš vķštękust. Eins og fręšimenn hafa bent į, žį er nafniš Jehóva nafn Gušs. Ķ handritum Hinnar heilögu hebrezku rita, er nafn gušs ritaš meš 4 samhljóšum, JHWH eša meš letri hebrezku ritanna יהוה   žetta er kallaš tetragram. Žessi samstafa kemur 6973 sinnum fyrir ķ hebrezku ritunum (GT) og 237 sinnum ķ hinum heilögu grķsku ritum (NT). Žessi samstafa er lesin annaš hvort sem Jahve eša Jehóva; dįlķtiš eftir tungumįlum. Seinna (um 300 f.v.t. eftir aš hebrezkan hętti aš vera daglegt mįl Gyšinga) breyttu žżšendur og śtgefendur žessari samstöfu ķ Adonaj (Herra) eša Elohim (Guš). Sķšan hafa langflestar Biblķur veriš gefnar śt, žar sem nafni Gušs er haldiš leyndu! en ķ stašinn fyrir hiš rétta eiginnafn er ritaš Herrann eša Lord eša Skaparinn eša Drottinn. Žetta eru titlar, en ekki nöfn og hver vill breyta Faširvorinu ķ .. Helgist žķnir titlar?! Spurningin er žvķ sś, hvert hafa śtgefendur og žżšendur sótt umboš sitt, til aš breyta hinum heilaga texta?

Ef viš nś flettum upp ķ Biblķiunni: 2. Mós. 3:15 Žį getur aš lesa: ” Enn fremur sagši Guš viš Móse: „Svo skaltu segja viš Ķsraelsmenn: Drottinn, Guš fešra ykkar, Guš Abrahams, Guš Ķsaks og Guš Jakobs, sendi mig til ykkar. Žetta er nafn mitt um aldur og ęvi, heiti mitt frį kyni til kyns.”

Žaš, sem er rangt viš žennan texta er, aš ķ staš titilsins Drottinn į aš standa nafniš Jehóva[11]. Žaš veršur sennilega biš į, aš tvęr sķšustu falsanirnar verši leišréttar ķ ķslenzku Biblķunni.

Biblķan sem heild er grundvöllur kristinnar trśar. Žaš er žvķ sorglegt aš heyra prestvķgša menn halda žvķ fram, aš Heilög ritning sé samin af žeim, sem skrifašir hafa veriš fyrir hverju riti um sig.

Mér finnst satt bezt aš segja, aš prestarnir gleymi stundum hlutverki sķnu, ž.e. aš boša fagnašarerindiš og śtskżra samhengi Biblķunnar og telji sig aftur į móti starfsmenn einhverrar mannśšarstofnunar, žar sem lögš er mikil įherzla į samśš meš nįunganum, frišarbošskapur ķ hįvegum hafšur, kęrleikur til nįungans og tillitssemi til mešborgaranna. Žetta rśmast aušvita allt ķ Biblķunni og er rķkur žįttur ķ bošskap hennar.

Frį mķnum bęjardyrum séš, žį finnst mér eins og söfnušurinn og prestarnir séu meira kristnir ķ orši en į borši. Dęmigeršur einstaklingur er skķršur af presti, fermdur og gengur ķ hjónaband ķ kirkju eša kapellu (yfirleitt oftar en einu sinni į ęvinni), og endar ferilinn ķ jaršarför frį safnašarkirkjunni. Į milli žessara atburša ķ lķfinu er kirkjusókn ķ lįgmark; kannski į stórhįtķšum eins og į jólum og pįskum og svo viš jaršarfarir ęttingja og vina og samstarfsmanna. Žeir fylgja einhvers konar žegjandi samfélagsferli, įn žess aš raunveruleg trś komi fram ķ dagsljósiš. Žetta kalla Danir aš vera Kultur-Kristne. (Nafnkristnir).

Aš lokum vil ég koma žvķ aš hér, aš mannkyn į sér enga framtķšar von og er komiš ķ žaš įstand, sem geimferšaslangiš kallar į enska tungu „count down“; og spurningin er ekki hvort, heldur hvenęr mannkyniš lķšur undir lok, ef vantrśaš fólk og heišingjar hafa rétt fyrir sér um, aš Biblķan sé mannanna verk.

Sé Biblķan aftur į móti hreint og ómengaš Gušs orš, žį er von framundan: Og ég sį nżjan himin og nżja jörš žvķ aš hinn fyrri himinn og hin fyrri jörš voru horfin og hafiš var ekki framar til. 2Og ég sį borgina helgu, nżja Jerśsalem, stķga nišur af himni frį Guši, bśna sem brśši er skartar fyrir manni sķnum. 3Og ég heyrši raust mikla frį hįsętinu er sagši: „Sjį, tjaldbśš Gušs er mešal mannanna og hann mun bśa hjį žeim og žeir munu vera fólk hans og Guš sjįlfur mun vera hjį žeim, Guš žeirra. 4Og hann mun žerra hvert tįr af augum žeirra. Og daušinn mun ekki framar til vera, hvorki harmur né vein né kvöl er framar til. Hiš fyrra er fariš.“

5Sį sem ķ hįsętinu sat sagši: „Sjį, ég geri alla hluti nżja,“ og hann segir: „Rita žś, žvķ aš žetta eru oršin trśu og sönnu.“ (Opinberuabókin 21:1-5)

Elztu žżšingar Biblķunnar

Žegar fjallaš er um gamlar (fornar) žżšingar į GT,  žį er Septuaginta-žżšingin tvķmęlalaust sś merkasta. Hśn er einnig sś fyrsta, sem fęrš er ķ letur; ”gefin śt” sem texti. Landsvęši žau, sem Alexander mikli lagši undir sig, uršu fyrir miklum grķskum įhrifum. Jafnvel Egyptaland, meš hiš fjölmenna Gyšingasamfélag varš hellenistiskt. Munnmęlasögur herma, aš 72 skriftlęršir Gyšingar ķ Alexandrķu tóku aš žżša GT į grķsku kringum įriš 280 fyrir tķmatal okkar. Seinna varš styttnefniš Septuaginta, sem žżšir 70 į latķnu, ofanį (skrįsetingarnśmeriš į handritinu er LXX ķ Bókasafni Vatikansins). Žetta handrit var Biblķa grķskumęlenda Gyšinga, allt fram til tķma Jesś Krists og postulanna.

Hin samaritanska pentateuk er umritun[12] GT af hebrezka letrinu ķ samaritanskt letur.

Hin arameisku targume (śtleggingar eša umritanir) komu fram, žegar arameiska varš almennt talmįl margar Gyšinga. Žessar śtleggingar gefa margvķslegar upplżsingar um textann og eru mikil hjįlp viš aš skilja erfiša kafla ķ ritunum.

Hin sżriska Pesjitta-žżšingin (žetta žżšir ”einföld” eša gagnsę/tęr) var notuš af žeim sem tölušu sżrlenzku frį žvķ į 5tu öld e.t.o. Ķ einu handritinu er skrįš tķmasetning sem svarar til įrsins 464 e.t.o., en žaš gerir žetta Boblķuhandrit aš elzta handriti, sem bera įrtal meš sér.

Ķ kringum įriš 245 e.t.o. lauk Origenes viš žżšingu sķna į GT, sem kölluš er Sexdįlka handritiš. Tekstinn er settur upp ķ sex dįllka hliš viš hliš, sem inniheldur samhljóša textann (textinn įn sérhljóša tįknunum), įsamt öšrum handritum, m.a. Septuaginta og žżšingu Aquilasar, sem gerš var į 2. öld og sem Gyšingar virtu meir, en Septuaginta.

Vulgata er svo žżšing GT śr frummįlinu į latķnu; vulgatus žżšir venjulegur eša alžżšlegur. Unniš var aš žessari žżšimgu į įrunum 390 – 405 ašallega af Hieronymusi, į latķnu eins og hśn var töluš į žeim tķma, žannig aš GT var aušskiliš af alžżšu manna. Alveg fram į 20. öld hafa katólskir žżšendur GT stušst viš žessa śtgįfu viš žżšingar sķnar.

 [1] Žegar rętt er um Biblķuna ķ žessari grein er alltaf talaš um aš skrifa textann, en aldrei aš semja. Žaš er trś mķn og margra annarra, aš Biblķan sé orš Gušs og žess vegna skrifuš nišur af śtvöldum einstaklingum.

[2] Ręningjarnir voru tveir. Annar „góšur“ hinn „illur“. Skv. vinsęlli Munnmęlasögu į mišöldum, sem hefur veriš skrįš į bók, sem ber titilinn: „The Arabic Gospel“ réšust ręningjarnir į hina heilögu fjölskyldu į flótta hennar til Egyptalands. Sį „góši“ ręninginn, Dismas, keypti fjölskyldunni griš, meš aš greiša hinum „illa“ ręningja, Gesta, 40 drökmur fyrir aš leyfa žeim aš halda įfram. Žį į barniš aš hafa spįš žvķ, aš ręningjarnir yršu krossfestir įsam žvķ ķ Jerśsalem. Hinn „góši“ ręningi er nś Heilagur Dismas, vernadardżrlingu žjófa ķ katólsku kirkjunni.

[3] Palęografisk ašferš, sem hin sķšari įr hefur veriš mikiš endurbętt, gerir žaš kleift, aš tķmasetja handritiš meš samanburši į bókstöfum og stašsetningu žeirra viš ašrar heimildir s.s. tķmasettar slegnar myntir og įletranir żmis konar, einhvers stašar į įrunum 201 – 107 fyrir tķmatal okkar.

[4] Höfundar eru: Norman L. Geisler og William E. Nix 1968 s. 263.

[5] Seuleukia borg ķ Sżrlandi

[6] Sbr. Żmis innlegg ķ dagblöšin ķ Bloggheimum um žessar mundir!! Įtti Gregorius kollgįtuna??

[7] Hér mį skjóta žvķ inn, aš ķ Messuhandbók katólsku kirkjunnar į Ķslandi (Missale Romanum), stendur śtžrykkilega, aš „Stjórnardeild sakramennta og gušsdżrkunar ķ Vatikaninu hefur samžykkt śtgįfu žessarar bókar. // Rómaborg, žann 23. Jślķ 1982,  Vergilius Noé“

[8] Heildarśtgįfa Lśthers į Biblķunni kom śt įriš 1534.

[9[i]] Žetta er vandręša orš ķ ķslenzkum texta, en ég hef ekki fundiš neitt betra. Lesendur verša aš ”googla” innihaldiš. En ķ skemmstu mįli, žį er um ”heimspekilega trśarbragšablöndun frį fyrstu öldum kristni” skv. oršabókinni SNÖRU.

[10] Stóismi. Grķsk heimspekikenning. Stofnandi Zenon frį Kition. Gengur śt į aš ašskilja tilfinningar og raunsęi. Lįta alltaf raunsęiš rįša viš įkvaranartektir. Lįta ekkert raska ró sinni. Taka öllu meš stóiskri ró.

[11] Meira um nafniš ķ annarri grein, sem fjallar um nafni Jehóva.

[12] Umritun eša translitteration, žżšir, aš letrinu er breytt, en ekki innihaldi. Hebrezku letri er breytt ķ samaritiska bókstafi.

[i] Our Bible and the Ancient Manuscripts. F. Kenyon(1958, s55)

 

 

[1] An Introductio to the Critical Study and Knowledge of the Holy Scriptures (s 201-202).

 

 

 


Žrenningarkenning kirkjunnar

Ein af grundvallarkenningnum kirkjunnar er villukenningin um žrķeinan guš. Kenningin į sér enga stoš ķ Biblķunni, nema ef vera skyldi nokkra śtśrsnśninga śr versum Nżjatesatmenntisins og ber žar helzt aš lķta til Matt. 1:23 ” Sjį, yngismęr mun žunguš verša og fęša son og lętur hann heita Immanśel,“ žaš žżšir: Guš meš oss.” Į lokaoršunum byggir žrenningarkenningin įsamt meš nokkrum öršum tilvitninum.

Flestir kristnir trśa žessari kenningu ķ blindni. Kirkjan hefur um aldir predikaš žessa kenningu fyrir söfnušunum og fólk brżtur ekki heilann um kenningar kirkjunnar, heldur kyngir žeim athugasemdarlaust; svona žegar į heildina er litiš. Žó eru alltaf einstaklingar, sem kyngja ekki hverju sem er og žar af leišandi eru nokkrir kristnir gušfręšingar, sem hafa efast um žessa kenningu gegnum tķšina og komizt aš žeirri nišurstöšu; - ķ óžökk prelįtanna, bęši žeirra katólsku og mótmęlenda, aš eitthvaš sé bogiš viš žessa kenningu, ef Hin heilögu rit eru grandskošuš.

 

Hvers vegna skyldi vera naušsynlegt fyrir okkur aš velta vöngum yfir žessari kenningu? Svariš er, aš Jesśs sjįlfur sagši skv. Jóh. 17:1

 

1Žetta talaši Jesśs, hóf augu sķn til himins og sagši: „Fašir, stundin er komin. Ger son žinn dżrlegan til žess aš sonurinn geri žig dżrlegan. 2Žś gafst honum vald yfir öllum mönnum aš hann gefi eilķft lķf öllum žeim sem žś hefur gefiš honum. 3En žaš er hiš eilķfa lķf aš žekkja žig, hinn eina sanna Guš, og žann sem žś sendir, Jesś Krist. 4Ég hef gert žig dżrlegan į jöršu meš žvķ aš fullkomna žaš verk sem žś fékkst mér aš vinna. 5Fašir, ger mig nś dżrlegan hjį žér meš žeirri dżrš sem ég hafši hjį žér įšur en heimur var til.

6Ég hef opinberaš nafn žitt žeim mönnum sem žś gafst mér śr heiminum. Žeir voru žķnir og žś gafst mér žį, og žeir hafa varšveitt žitt orš. 7Žeir vita nś aš allt sem žś hefur gefiš mér er frį žér 8žvķ ég hef flutt žeim žau orš sem žś gafst mér. Žeir tóku viš žeim og vita meš sanni aš ég er frį žér śt genginn, og trśa žvķ aš žś hafir sent mig.

 

Og er žetta ķ algerri andstöšu viš kenningu kirkjunnar, gegnum aldirnar. Lķka er umhugsunarvert, žegar hann talar um Jesś Krist eins og um žrišju persónu sé aš ręša, og styrkir žaš, aš mķnu įliti, aš hér sé um aš ręša Mikael erkiengil, sem er sér mešvitašur um tķmabundiš hlutverk sitt į jöršinni.

 

En hvernig getur Guš almįttugur, Jehóva og Jesśs Kristur, rśmast saman ķ einni persónu og veriš JAFNOKAR og eru ekki skapašir heldur hafa veriš til frį upphafi? Og hvaš meš Marķu May (Virgo Maria), er hśn móšir žeirra beggja (og móšir Hins heilaga anda lķka)? Žaš er greinilega eitthvaš bogiš viš žessa kenningu.

 Hvernig śtskżrir mašur kenninguna?

Ķ ”Katikismus Lśthers”, hefur Lśther skrifaš: ”Trśarjįtning okkar inniheldur žrjį liši, af žvķ viš trśum į hinn žrķeina guš: Föšurinn, Soninn og Hinn heilaga anda. […] Viš köllum Guš hinn žrķeina, af žvķ aš Faširinn, Sonurinn og Hinn heilagi andi eru žrķr og žó hinn sanni og einasti Guš.”

 

Lśther passar sig į aš nefna ekki Marķu til sögunnar (hann var katólskur eins og viš vitum), žvķ žį fellur žessi ógrundaša kenning um sjįlfa sig.

 

Rómversk-Katólska kirkjan segir: ”Heilög žrenning er žaš hugtak, sem tįknar innsta kjarnann ķ kristinni trś.” Og ķ Athanasiönsku trśarjįtningunni segir: ”Faširinn er Guš, Sonurinn er Guš og Heilagur andi er Guš og žó eru ekki žrķr gušir, heldur einn Guš.” Meš öšrum oršum, žį mynda žrjįr persónur einn guš. Hver um sig er įn upphafs og hafa įvallt veriš til. Hver um sig er sagšur vera almįttugur og enginn af žeim er sagšur vera öšrum fremri. Og svo kemur bęnin ”Sankta Maria mater dei” ž.e. Hin heilaga gušsmóšir. Hvernig ķ ósköpunum er hęgt aš taka žetta bull alvarlega? Sérstaklega, žegar ķ heilagri ritningu kemur greinilega fram allt annaš sjónarmiš Jesś Krists.

Joh. 14:28 28Žér heyršuš aš ég sagši viš yšur: Ég fer burt og kem til yšar. Ef žér elskušuš mig yršuš žér glöš af žvķ aš ég fer til föšurins žvķ faširinn er mér meiri. Og į öšrum staš segir Jesus Kristur:

Joh.6:38 38Ég er stiginn nišur af himni, ekki til aš gera vilja minn heldur vilja žess er sendi mig.

 

Žaš er til fleiri tilvitnanir ķ hin helgu rit, žar sem Jesśs segir ótvķrętt, ég er Sonurinn og ég er sendur til aš gera vilja föšur mķns . Žegar menn hafa kynnt sér žessar tilvitnanir, žį er žaš furšulegt, aš nokkur trśi į žessa Žrenningarkenningu. Og aš prestar žjóškirkjunnar kenni fermingarbörnum enn ķ dag aš einn guš samanstandi af žremur persónum. Žetta var mér kennt ķ fermingarundirbśningi (1953). Kannski er ekki gert svo mikiš vešur śt af žessari žrenningarkenningu nś į tķmum, en fróšlegt vęri aš kynna sér fermingarundirbśninginn eins og hann er framkvęmdur ķ dag, hjį prestum žjóškirkjunnar. Kannski er kominn kynning į kvenlegu ešli Jehóva inn ķ fermingarundirbśninginn eins og Kvennakirkjan er upptekin af. Eins og ég hef sagt įšur af öšru tilefni, žį er sérhver žjónandi prestur Žjóškirkjunnar, einhvers konar trśarbragšarhöfundur.

 

Žaš vęri vel žess virši, til aš auka hróšur Kirkjužings aš taka žetta gušfręšilega efni upp til umręšu en sjįlfsagt skortir trśarbragšahöfunda Žjóškirkjunnar hugrekki til aš ”leggja į djśpiš”. Og enn meiri sigur yrši žaš fyrir ķslenzku Žjóškirkjuna, ef žaš bęrist til kristinna söfnuša um allan heim, aš Žrenningarkenningin vęri fordęmd af ķslenzku Lśthersku kirkjunni.

 

Hver skyldi vera uppruni kenningarinnar?

Konstantķn mikli gerši kristnina aš rķkistrś. Bęši įšur og eftir žann atburš var mikil umręša mešal kristinna manna, hvort Jesśs vęri Guš. Fannst Konstantķn vera kominn tķmi til aš ljśka žeirri umręšu. Kallaši hann biskupa hinna kristnu söfnuša til kirkjužings ķ Nikeu og męttu žar u.ž.b. 300 biskupar, sem var lķtiš brot af heildartölu biskupa į žeim tķma.

 

Konstatķn var ekki kristinn; kannski aš orši, en ekki į borši. Hann žį ekki skķrn fyrr en į banabešinu eins og žekkt er. Hann var sjįlfur įhangandi žeirra heišnu trśarbragša, sem hétu ”Sol Invictus”, ž.e. hann var sóldżrkandi, en žaš var śtbreidd trś į žeim tķma. Konstantķn dżrkaši eins og fašir hans ”Hina Ósigrušu Sól”, en trśši žvķ žó, aš guš kristinna manna, hefši veitt honum sigra į vķgvöllunum. Hann baršist undir Chi-Rho merkinu og vķgoršinu:” In Hoc Signo Vinces”

 

Undir žessu merki munt žś sigra.

Žess vegna var žaš meira hernašarlegt en trśarlegt sjónarmiš, sem lį til grundvallar sinnaskipta hans.

 

Žessi ”heišingi” stjórnaši kirkjužinginu ķ Nikeu. ”Hann sat ķ forsęti, stjórnaši umręšunni meš beinum afskiptum og lagši sjįlfur persónulega til oršalag žaš sem varš nišurstaša žingsins ķ trśarjįtningunni, sem gefin var śt af žinginu, aš ”Kristur vęri af sama uppruna og Guš”. Biskuparnir óttušust keisarann og skrifušu undir trśarjįtninguna, allir nema tveir. Og margir gegn sannfęringu sinni”.

Žetta segir Encyclopaedia Brittanica. Sem sagt, eftir tveggja mįnaša tuš, hjó Konstatķn į hnśtinn, žessi heišni pólitķkus og tók afstöšu meš žeim, sem héldu fram gušlegum uppruna Jesś. En enginn af biskupunum hélt žrenningarkenningunni fram. Žeir létu nęgja aš skrifa undir gušlegt ešli Krists.

En Heilagur andi kom ekki inn ķ myndina į kirkjužinginu ķ Nikea og žess vegna mį segja, aš žrenningarkenningin eigi ekki uppruna sinn ķ Nikeu. Sviptingarnar um ešli Krists héldu įfram og į tķmabili nįšu žeir, sem įlitu, aš Kristur vęri ekki jafnoki Gušs, eyrum keisarans, en arftaki Konstatķns , Theodosius snerist gegn žeim aš lokum og gerši trśarjįtninguna frį Nikeu aš undirstöšu kristninnar ķ rķkinu og kallaši saman kirkjužing ķ Konstatķnopel 381, til aš gera trśarjįtninguna skilmerkilegri og į žessu kirkjužingi uršu menn sammįls um aš gera Heilögum anda jafn hįtt undir höfši og taka hann inn ķ myndina. Žrenningarkenningin var fullkomnuš.

 

T R I U N E

Ķ formįla verks Edwards Gibbons: ”Saga Kristninnar” getum viš lesiš eftirfarandi:

Ef Kristindómurinn sigraši Heišnina, žį er žaš jafn augljóst aš heišnin hefur spillt Kristindómnum og skemmt hann. Hinum hreina de-isma (frumgyšistrś) hinna frumkristnu….spillti Rómarkirkjan og gerši aš óskiljanlegri žrenningarkenningu (-dogma). Margar af trśarsetningum, sem Egyptar fundu uppį, og uršu seinna fyrirmynd og hugsjón Platons, voru lįtnar halda sér ķ kristindómnum og taldar žess virši aš trśa”.

 

Ķ bókinni „A Dictionary of Religious Knowledge, “er stašhęft, aš žrenningarkenningin „er sišspilling sótt ķ heišin trśarbrögš og komiš fyrir ķ kristinni trś“.

 

Og ķ „Paganism in Our Christianity“ segir afdrįttarlaust: „Uppruni (žrenningarkenningarinnar) er 100% heišinn“.

 

Hęgt er aš finna fjöldann allan af „helgimyndum“ śr heišni, sem sżna „heilaga žrenningu“ viškomandi trśarbragša. Ķ hindu-ismanum finnum viš hina heilögu žrenningu žeirra „Brahma, Visnu og Siva“. Ķ Egyptalandi hina „heilögu žrenningu Osiris, Isis og Horus“.

 

Til vinstri į myndinni mį sjį egypzka „heilaga žrenningu: Amon Ra, Ramses II og Mut (móšir)“.

Til hęgri heilaga žrenningu kirkjunnar. Fašir, Sonur og Heilagur andi; žrķr bśkar fjórir fętur.

Meš öšrum oršum, žį festu żmsir kirkjufešur, sem voru talsmenn Platon-ismans, heišna siši og trśarsetningar ķ kristindóminn. Žetta kemur fram enn žann dag ķ dag ķ rituali og kenningum kirkjunnar .

 

Žrenningarkenningin ķ dag

Kenningin um hinn žrķeina guš, viršist hafa einhvers konar heišurssess ķ bošskap Žjóškirkjunnar. Kemur žetta fram ķ nokkrum predikunum, sem ég hef fundiš į Veraldarvefnum og einnig hef ég rekizt į žetta ķ bloggheimum, sem innlegg bęši lęršra og leikra. Tökum sem dęmi brot śr predikun biskups ķ Dómkirkjunni 25. Des 2015:

„Ķ upphafi var Oršiš og Oršiš var hjį Guši og Oršiš var Guš“ meš žessum oršum hefur Jóhannes gušspjall sitt. Žetta gęti allt eins veriš upphaf į ljóši, en ķ samhengi textans mį ljóst vera, aš Oršiš sem var ķ upphafi vķsar til Jesś. Ef viš setjum oršiš Jesśs ķ staš Oršsins meš stórum staf, fįum viš skżrari mynd af žvķ, sem Jóhannes talar um ķ gušspjalli sķnu“.

 

Ķ tilvitnušum oršum śr Jóhannesargušspjallinu, žarf aš ķhuga stafsetninguna. Tvisvar kemur Guš fyrir Fyrst sem Guš og seinna sem Guš. Ég vil gera žį athugasemd viš stafsetninguna, aš ķ fyrra skiptiš er Guš skrifaš meš réttu meš upphafsstaf, en ķ sķšara skiptiš vil ég hafa oršiš meš litlum staf: guš. Ef viš förum aš rįši biskups og setjum Jesśs inn fyrir Oršiš, žį hljóšar tilvitnunin į žessa leiš: „Ķ upphafi var Jesśs og Jesśs var hjį Guši og Jesśs var Guš“. Og žį er hęgt aš draga žessa tilvitnun saman eins og gert er ķ algebru: „Ķ upphafi var Jesśs hjį sjįlfum sér“. Merkilegt aš tarna! Ekki satt? Ef viš pössum okkur į stafsetningunni, žį veršur śtkoman önnur: „Ķ upphafi var Jesśs og Jesśs var hjį Guši og Jesśs var guš(leg sköpun)“.

 

Ķ bloggheimum hef ég rekizt į eftirfarandi innlegg frį hjśum, sem skrifušu undir sömu fyrirsögn um jólaleytiš: „Guš hefur komiš til okkar ķ lķki Jesś Krists“. Žvķ mišur hef ég glataš heimildinni. En į netinu hlustaši ég į amerķskan leikpredikant, sem safnar peningum frį trśušum Bandarķkjamönnum, segja eša frekar hrópa: „Žaš er einungis einn Guš og nafn hans er Jesśs!“.

Žarna kemur tvennt fram. Ķ fyrsta lagi, aš höfundar ruglast ķ rķminu og gera eina persónu śr Guši Almįttugum, Jehóva og Jesśs Kristi, en sannkristnir menn halda žeim fešgum ašskildum, sem Föšur og Syni. Og ķ öšru lagi, žį kemur žarna fram alveg nżr misskilningur, aš Jehóva og Jesś Kristi sé slengt saman og aš Jesśs sé Guš kristinna mannasem eigi aš tilbišja sem slķkan og eigi ekkert skylt viš Gamlatestamenntiš, sem sé trśarbók Gyšinga og aš kristnir menn geti alveg litiš framhjį Hebresku ritunum. Žetta atriši ręši ég ekki frekar hér.

 

Hvaš segir Biblķan um Guš og Jesś?

(5Mos 6:4) Heyr Ķsrael! Drottinn (Jehóva) er vor Guš; Hann einn er Drottinn (Jehóva)!

(Jes. 42:8) Ég er Drottinn (Jehóva), žaš er nafn mitt, og dżrš mķna gef ég eigi öšrum né lof mitt śthöggnum lķkneskjum.

(Jes 45:5) Ég er Drottinn (Jehóva) og enginn annar: Enginn Guš er til nema ég.

Ķ žessum žremur tilvitnunum kemur greinilega fram, aš Guš er einn, (monoteismi, eingyšistrś) – Hrein eingyšistrś og žaš er enginn munur į žvķ ķ Gamlatestamenntinu eša Nżjatestamenntinu.

Jesśs kallaši Guš „hinn eina sanna guš“ (Joh. 17:3) Hann talaši aldrei um Guš sem samsetta persónu. Žess vegna er žaš ešlilegt, aš Guš sé kallašur Almįttugur. Ef fleiri en einn vęru almįttugir, missti merking oršsins marks. Jesśs er hins vegar kallašur mįttugur.

Žegar Jesśs var į jöršinni mešal mannanna var hann mašur. En hann var fullkominn, af žvķ aš Guš hafši sent lķfskraft hans ķ móšurlķf Marķu. En žaš var ekki žar, sem lķf hans byrjaši. Hann sagši sjįlfur, aš hann hefši stigiš nišur til jaršar frį himnum (Joh 6:13) 13Enginn hefur stigiš upp til himins, nema sį er steig nišur frį himni, Mannssonurinn. Og žess vegna gat hann sagt viš lęrisveinana (Joh 6:62) 62En ef žér sęjuš Mannssoninn stķga upp žangaš, sem hann įšur var?

Žaš liggur sem sé fyrir, aš Jesśs hefur įtt tilveru į himnum, įšur en hann kom til jaršarinnar. En var žaš sem ein persóna ķ žrķeinum guši? Nei, aušvitaš ekki, žvķ Biblķan segir afdrįttarlaust, aš hann hafi veriš andleg sköpun, skapašur af Guši eins og englarnir. Jesśs var ķ sinni fomannlegu tilveru (Kol 1:15) 15Hann er ķmynd hins ósżnilega Gušs, frumburšur allrar sköpunar.

 

Ég lęt stašar numiš meš žessa hugleišingu hér og nś. En vil žį bęta žvķ viš, aš Jesśs er undirgefinn Guši, ķ tķma, völdum og aš žekkingu, žar sem hann er skapašur af Guši Almįttugum; hans einka son.

 

 

 

S O N U R I N N

 

Hinn trśi žjónn

(Jóhannes. 5:19)19Žessu svaraši Jesśs og sagši viš žį: „Sannlega, sannlega segi ég yšur: Ekkert getur sonurinn gert af sjįlfum sér. Hann gerir žaš eitt sem hann sér föšurinn gera.

 

(Jóhannes 6:38) 38Ég er stiginn nišur af himni, ekki til aš gera vilja minn heldur vilja žess er sendi mig

(Jóhannes 7:16) 16Jesśs svaraši žeim: „Kenning mķn er ekki mķn heldur hans er sendi mig.

 

Alltf sį undirgefni

(Matt. 3:16,17) 16En žegar Jesśs hafši veriš skķršur sté hann jafnskjótt upp śr vatninu. Og žį opnušust himnarnir og hann sį anda Gušs stķga nišur eins og dśfu og koma yfir sig. 17Og rödd kom af himnum: „Žessi er minn elskaši sonur sem ég hef velžóknun į

(Luk. 4:18)

18Andi Drottins er yfir mér /af žvķ aš hann hefur smurt mig. /Hann hefur sent mig til aš flytja fįtękum glešilegan bošskap, /boša bandingjum lausn /og blindum sżn, /lįta žjįša lausa/ 19og kunngjöra nįšarįr Drottins (Jehóva).

(Matt. 20:23) 23Hann segir viš žį: „Kaleik minn munuš žiš drekka en ég ręš žvķ ekki hver situr mér til hęgri handar eša vinstri. Žaš veitist žeim sem fašir minn hefur įkvešiš.“ (Sebedussynir).

(Luk 22:42) 42„Fašir, ef žś vilt, žį tak žennan kaleik frį mér! En verši žó ekki minn heldur žinn vilji.“

(Mark 15:34) 34Og į nóni kallaši Jesśs hįrri röddu: „Elóķ, Elóķ, lama sabaktanķ!“ Žaš žżšir: Guš minn, Guš minn, hvķ hefur žś yfirgefiš mig?

(Luk 23:46) 34Og į nóni kallaši Jesśs hįrri röddu: „Elóķ, Elóķ, lama sabaktanķ!“ Žaš žżšir: Guš minn, Guš minn, hvķ hefur žś yfirgefiš mig?

(Jóhannes 14:28) 28Žér heyršuš aš ég sagši viš yšur: Ég fer burt og kem til yšar. Ef žér elskušuš mig yršuš žér glöš af žvķ aš ég fer til föšurins žvķ faširinn er mér meiri.

Sjįlfstęš persóna

(Jóhannes 3:12-14) 12Ef žér trśiš eigi žegar ég ręši viš yšur jaršnesk efni, hvernig skylduš žér žį trśa er ég ręši viš yšur um hin himnesku?13Enginn hefur stigiš upp til himins nema sį er steig nišur frį himni, Mannssonurinn.

Hvernig geta katólikkar komiš himnaför Marķu heim og saman viš žessi orš? Sbr. Pįfaśrskurš Piusar XII ž. 1. nóvember 1950).

Žrieinir eša žrķhöfša gušir śr nokkrum žekktum heišnum trśarbrögšum og sżnir įhrif heišni ķ kristindóminn.

 


Hver trśir į illa anda?

 

 Illir andar ķ żmsum trśarbrögšum

Įlķtur žś, aš illir andar geti haft įhrif į daglegt lķf žitt? Flestir mundu svar, įn umhugsunar, nei, žótt žeir trśi į tilveru Guš. Žeir munu afneita tilveru illra anda meš hęšnisglotti į vör.

Skżringin į žvķ, aš vesturlandabśar trś lķtt eša ekki į illa anda, į sér žį sennilegu skżringu, aš ķ aldarašar kenndi kirkjan, aš jöršin vęri mišpunktur alheimsins meš himinn fyrir ofan og helvķti fyrir nešan. Samkvęmt žessari kenningu voru englarnir ķ himninum ķ fullkominni sęlu, en myrkraöflin og illir andar réšu rķkjum ķ nešra.

Žegar hinar vķsindalegu uppgötvanir breyttu heimsmyndinni og śreltum hugmyndum į eld kastaš, efašist fólk um tilveru andaheimsins. I The New Encyclopędia Brttannica  segir: „Vegna žeirrar byltingar, sem kenningar  Kopernikusar (en hann var pólskur stjarnfręšingur) ollu, en samkvęmt žeim var ….  jöršin ekki lengur įlitin  mišpunktur alheimsins (Kosmos), heldur plįneta ķ sólkerfi, sem var ašeins örlķtiš brot af Vetrarbrautinni (stjörnužoka) ķ aš žvķ er virtist ķ óendalegum alheimi, virtist hugmyndir um engla og djöfla, vera langt śt į tśni.“

Žótt langflestir trśi ekki į illa anda, žį eru mjög margir, sem trśa į tilvist žeirra. Fallnir engla hafa gengt višamiklu hlutverki ķ mörgum trśarbrögšum, bęši nś og į lišnum öldum. Auk žess, aš hinir illu andar valdi eyšileggingu, lķta menn svo į, aš žeir valdi lķka nįttśruhamförum og auk žess styrjöldum, hungursneyš og jaršskjįlftum og ķ ofanįlag breiša žeir śt sjśkdóma s.s. gešsjśkdóma og dauša.

Satan Djöfullinn[1] er voldugastur af hinum illu öndum ķ Kristninni og ķ Gyšingdómnum. Mśslķmar kalla hann Iblis, ķ hinni eldgömlu persisku Zaražśstratrś er hann kallašur Angra Manyu. I hinni gnostisku trś, sem blómstraši į annarri og žrišju öld, var hann talinn vera andlegt sköpunarverk, sem skapaši hinn veraldlega heim ķ trįssi viš vilja Gušs, en stór hluti mannanna tilbaš hann įn žess aš gera sér grein fyrir žvķ (demiurgen).

Illir andar af lęgri stigum gegna mikli hlutverki ķ żmsum trśarbrögšum Austurlanda. Hindśar trśa žvķ, aš „asuar-nir“ (sem eru illir andar) takist į viš „devani-na“ (gušina). Og sérstökum ótta stafi af „rakshasun-um“, sem eru hręšileg sköpunarverk, sem halda sig viš leiši framlišinna.

Bśddistar leggja žann skilning ķ hina illu anda, aš žeir séu persónnugerš öfl, sem komi ķ veg fyrir aš menn nįi žvķ aš komast ķ Nirvana (žaš įstand aš fżsnir, girndir og żmsar žrįr lognist śt af ķ sįlinni). Erki-freistarinn mešal žeirra er Mara, sem į sér žrjįr dętur Rati (Girndin), Raga (Skemmtanir) og Tanha (Eiršarleysi, Frišleysi).

Trśašir Kķnverjar kveikja elda og blys og senda upp flugelda til aš vernda sig og sķna fyrir kuei  illum nįttśruöflum. Ķ japönskum trśarbrögšum eru lķka margs konar illir andar, mešal annars hinn hręšilegi tengu; illir andar, sem setjast ķ mennina žangaš til presti tekst aš reka žį śt.

Mešal frumstęšra trśarbragša ķ Asķu, Afrķku og Įstralķu og ķ Amerķku er įlitiš, aš andar annaš hvort hjįlpi mönnum eša skaši žį, allt eftir žvķ ķ hvers konar skapi žeir eru ķ. Fólk tilbišur žessa anda til aš koma ķ veg fyrir slys og einnig til aš öšlast vernd

Žegar menn bęta viš žetta hinum śtbreidda įhuga į töfrum/göldrum og yfirnįttśrulegum fyrirbrigšum, kemur greinilega ķ ljós, aš trś į illa anda hefur veruleg tök ķ fólki. En er skynsamlegt aš trśa į tilveru žeirra? Svar Biblķunnar er jį! En ef žeir eru til, hvers vegna leyfir Guš žį, aš žeir skaši fólk?

Vandamįl gušfręšinganna

       Gušfręšingar hafa frį upphafi stašiš frammi fyrir erfišu vandamįli, aš fį eftirfarandi žrjįr forsendur til aš mynda eina rökfręšilega heild: (1) Guš er almįttugur (2) Guš er kęrleiksrķkur og góšur, (3) Mannvonzkan tekur völdin.

Sagt hefur veriš aš hęgt sé aš lįta tvęr ofangreindar forsendur rķma, en ekki takist aš fį allar žrjįr ķ rökrétta heild.

Ef Biblķan er grandskošuš, žį finnum viš svar viš žessu vandamįli og žį blasir viš, aš orsök žessa vandamįls eru hinir illu andar; – handlangarar mannvonzkunnar. Ķ biblķunni stendur skrifaš, aš Guš sé andi (Joh. 4:24). Hann hafi skapaš milljónir af andaverum, sem kallašir eru englar. Allir eru žeir réttlįtir og tilvera žeirra er öll ķ samręmi viš vilja Gušs. (Dan. 7:10 0g Heb. 1:7).

Seinna, žegar Guš grundvallaši heiminn og allir synir Gušs sungu fagnašarsöng (Job. 38:4-7), žį óx aftur į móti innra meš einum žeirra, ósk um aš standa sjįlfur ķ svišsljósinu og meštaka tilbeišslu, sem réttilega tilheyrši Skaparanum. Meš žvķ aš gera į žennan hįtt uppreisn móti Jehóva,  gerši hann sjįlfan sig aš Satan (andstęšingur) og Djöfli (rógberi / ljśgvitni). (Ezekiel. 28: 13-15).

Ķ Eden  talaši Satan viš fyrstu konuna, Evu, og blekkti hana til aš brjóta gegn ótvķręšu banni Jehóva um aš borša įvexti af įkvešnu tré ķ garšinum; skilningstré góšs og ills, og strax į eftir framdi mašur hennar Adam sömu meingjörš. Į žennan hįtt fylltu fyrstu manneskjurnar, flokk hins fallna engils ķ uppreisninni gegn Guši. (1Mos 2: 17, 3:6)

Žessi atburšur ķ Eden viršist kannski viš fyrstu sżn, vera einföld kennslustund ķ hlżšni. En viš žetta tękifęri varpaši Satan fram tveimur mikilvęgum, sišferšis-spurningum. Ķ fyrsta lagi efašist Satan um, aš vald Gušs yfir sköpunarverki sķnu vęri réttilega stżrt og meš hagsmuni žeirra fyrir augum. Kannski gętu mennirnir stjórnaš sér betur sjįlfir įn ķhlutunar Jehóva. Og ķ öšru lagi efašist Satan um, aš til vęru   vitibornar manneskjur, sem hlżddu Guši af hollustu og tryggš, ef žęr fengju ekkert fyrir sinn snśš[2].

Žekking į eiginleikum Jehóva og ótvķręšur skilningur į spurningunum, sem varpaš var fram ķ Eden, gefur okkur lausn į „vandamįli gušfręšingsins“, en žaš er, aš fį stašreyndina um tilveru mannvonzkunnar til aš rķma viš žį stašreynd, aš Guš er kęrleiksrķkur og almįttugur. Satt er žaš, aš Jehóva hefur óendanlegan mįtt og er hinn persónugerši kęrleikur, en hann er jafnframt vitur (alvitur) og réttlįtur. Žessir fjórir eiginleikar hans eru ķ fullkomnu jafnvęgi. Guš notaši žess vegna ekki mįtt sinn til aš śtrżma žessum žremur uppreisnarmönnum. Žaš hefši veriš réttlįtt, en ekki klókt né kęrleiksrķkt. Hann valdi heldur ekki einfaldlega aš fyrirgefa og gleyma žessu, sem sumir hverjir teldu efalaust vera kęrleiksrķka lausn. Žaš hefši hvorki veriš viturlegt né kęrleiksrķkt.

Žaš tęki tķmann sinn aš śtkljį žrętubókar spurningarna, sem Satan setti fram. Auk žess yrši žaš tķmafrekt aš komast aš raun um, hvort menneskjurnar gętu stjórnaš sjįlfum sér betur įn afskipta Jehóva af žeim. Meš žvķ aš leyfa žessum žremur uppreisnar einstaklingum aš lifa eins og ekkert hefši ķ skorizt, gerši Jehóva žeim kleift aš žjóna honum aš fullkominni tryggš og žar meš aš sżna fram į hversu röng stašhęfing Satans var.

Jehóva hafši sagt žaš greinilega viš Adam , ašhann myndi deyja, ef hann boršaåi af hinum forbošna įvexti. En žaš var ekki meint į žann hįtt, aš hann myndi detta dauš nišur į sama augnabliki. Meiningin var sś, aš ódaušleikinn var tekinn frį honum į žvķ augnabliki. Žau höfšu veriš sköpuš ódaušleg, en nś kom daušinn inn ķ lķf žeirra. Reyndar varš Adam 930 įra gamall og Eva įlķka gömul, en žeim var sem sé markašur tķmi.(1.Mos 5:5)

Satan hafši aftur į móti sagt žeim, aš žaš myndi ekki ske. Og einnig ber aš hafa ķ huga, aš Satan hafši sjįlfur daušadóm yfir höfši sér. Žrįtt fyrir žaš heldur hann įfram aš afvegaleiša manneskjurnar. Og hafa ber ķ huga žaš sem Biblķan segir: 19Viš vitum aš viš erum Gušs eign og allur heimurinn er į valdi hins vonda. (1. Jóh. 5:19. 1Mos: 2:19,17; 3: 4).

Ašrir englar gera uppreisn

I framhaldi af žessum atburšum ķ Eden tóku ašrir englar žįtt ķ žessari uppreisn gegn hinu óskoraša valdi Jehóva.  Ķ Biblķunni getur aš lesa   eftirfarandi: 1Nś tók mönnunum aš fjölga į jöršinni og žeim fęddust dętur. 2Žį sįu synir Gušs [1]hve dętur mannanna voru fagrar. Žeir tóku sér žęr konur sem žeir lögšu hug į.“
3Žį sagši Drottinn: „Andi minn skal ekki bśa ķ manninum aš eilķfu žvķ aš hann er daušlegur. Ęvidagar hans skulu vera hundraš og tuttugu įr.“
4Į žeim tķmum voru risarnir[3] į jöršinni og einnig sķšar er synir Gušs höfšu samfarir viš dętur mannanna og eignušust meš žeim börn. Žaš voru hetjurnar sem ķ fyrndinni voru vķšfręgar.“ (1Mós. 6:1-4). Og ķ Jśdasarbréfinu stendur: „ 6Minnist englanna sem ekki gęttu tignar sinnar heldur yfirgįfu eigin bśstaš. Guš hefur geymt žį ķ myrkri ķ ęvarandi fjötrum til dómsins į deginum mikla.“ (Jśd. 6).

Žessi karla óbermi, sem fęddir voru af mennskum konum, en įttu engla fyrir föšur, voru óvenjulega sterkir og grķšarlega miklir strķšsmenn[4]. Žeir voru ofbeldisfullir og voru kallašir Nefilim, en žaš er hebreskt orš, sem žżšir „sį er fellir ašra“.

Žaš er athyglisvert, aš mašur getur rekizt į frįsagnir af žessum atburšum ķ gošafręšum heišinna samfélaga. Babylonskt hetjukvęši, 4000 įra gamalt lżsir dęmum um yfirnįttśrulega gjörninga, sem hinn voldugi og ofstopafulli  hįlfguš, sem heitir Gilgames, framdi. Sagt var um hann, aš „engin óspjölluš mey var til handa bišlunum, vegna losta Gilgamesar“.

Annaš dęmi śr grķskri gošafręši, segir frį hinum ofurmannlega Herkślesi (Herakles). Hann var fęddur af Alkemene, sem var mennsk, en faširinn var Seifur. Herkśles yfirgaf heimili sitt, eftir af hafa rįšiš konu sinni og börnum bana ķ gešveikiskasti og lenti ķ nokkrum ofbeldisfullum ęvintżrum, sem kölluš hafa veriš hinar 12 žrautir Herkślesar. Žótt žessar frįsagnir hafi efalaus afbakazt ķ munnlegri geymd, žegar ęvintżrin hafa veriš sögš frį kynslóš til kynslóšar, žį mį greinlega sjį lķkingu viš žaš sem Biblķan segir um Nefilim og hina uppreisnarfullu englafešur žeirra.

Žaš var af völdum illra engla og yfirnįttśrulegra krafta sona žeirra, aš Jehóva įkvaš aš eyša sköpunarverki sķnu meš „syndaflóšinu“ mikla vegna žess, hversu mjög  vošaverk og ofbeldi ķ heiminum jókst. Nefilim tortķmdust og allar hinar ógušlegu mannverur. Einustu mannverurnar, sem lifšu flóšiš af var hinn réttlįti Nói og fjölskylda hans. (1.Mos. 6:11, 7:23).

Aftur į móti dóu hinir illu englar ekki, žeir yfirgįfu einungis hinn mannlega ham og snéru til fyrri heimkynna sinna ķ himninum. En žeir fengu ekki leyfi til aš sameinast fjölskyldunni aftur og  einnig voru žeir sviptir hęfileikanum til aš taka į sig mannlegan ham eins og žeir gįtu į tķmum Nóa. En žeir héldu įfram aš koma illu til leišar mešal mannanna undir stjórn flugnahöšingjans ž.e. Satans Djöfulsins. (Mat.9:34; 2 bréf Péturs 2:4; Jśdas 6).

 

Óvinir mannkyns

       Satan og myrkraöflin hafa alltaf veriš lķfshęttuleg og grimm. Ķ 2. kafla Jobsbókar, stendur skrifaš: 1Dag nokkurn bar svo til aš synir Gušs komu og gengu fyrir Drottin og kom Satan einnig meš žeim og gekk fyrir Drottin. 2Drottinn spurši Satan: „Hvašan kemur žś?“ Satan svaraši Drottni og sagši: „Ég var į feršalagi um jöršina.“ 3Žį spurši Drottinn Satan: „Veittir žś athygli Job, žjóni mķnum? Enginn mašur į jöršinni er jafnrįšvandur og réttlįtur og hann. Hann óttast Guš og foršast illt. 5Hann er stašfastur ķ rįšvendni sinni žó aš žś hafir aš tilefnislausu egnt mig gegn honum til aš gera śt af viš hann.“ 4Satan svaraši Drottni og sagši: „Nęr er skinniš en skyrtan. Menn lįta allt sem žeir eiga fyrir lķf sitt. 5En réttu śt hönd žķna og snertu hold hans og bein. Žį mun hann vissulega formęla žér upp ķ opiš gešiš.“ 6Žį sagši Drottinn viš Satan: „Hann er ķ žķnum höndum en žś skalt žyrma lķfi hans.“  (Job.: 2: 1-6). Satan fór aš vörmu spori og drap bśpening hans į żmsan hįtt, og flesta žjóna hans. Žvķnęst drap hann hin tķu börn Jobs meš žvķ aš lįta snarpa vindhvišu fella hśs yfir žau, žar sem žau voru. Og aš lokum sló Satan Job illkynjušum kaunum frį hvirfli til ilja. (Job 1: 7-19; 2:3-7). Allt žetta įtti aš reyna į žolrif Jobs, svo hann aš sķšustu formęlti Guši. Skemmst er frį žvķ aš segja, aš ekki tókst sś ętlan Satans.

Hinir illu englar eru jafn višurstyggilegir og Satan stjórnandi žeirra. Į dögum Jesś geršu žeir menn mįllausa og blinda; fengu mann til aš slį sjįlfan sig meš steini; felldu dreng og létu ofsafengiš flogakast yfir hann ganga. (sjį: Lśkas 9:42; Mattheus 9:32, 33; 12:22; Markśs 5:5).

Frįsagnir vķšsvegar aš śr heiminum gefa til kynna, aš Satan og hinir illu andar eru illgjarnari og višurstyggilegri en nokkru sinni įšur. Žeir valda sjśkdómum mešal żmissa manna, öšrum valda žeir svefnleysi eša valda žeim óbęrilegum martröšum eša misnota žį kynferšislega og enn ašra brjįla žeir og fį žį til aš fremja sjįlfsmorš eša morš.

 

Hversu lengi veršur žetta žolaš?

Satan og djöflum hans veršur ekki žolaš žetta framferši til lengdar. Jehóva Guš hefur lįtiš žetta višgangast fram til vorra daga, en nś er tķmi žeirra aš renna sitt skeiš. Ķ byrjun aldarinnar (žeirrar tuttugustu), var tekiš mjög mikilvęgt skref til aš žrengja įhrifamįtt žeirra. Frį žessu er skżrt ķ Opinberunarbókinni. Žį hófst strķš į himni: Mikael og englar hans fóru aš berjast viš drekann. Drekinn og englar hans böršust į móti 8en fengu eigi stašist og héldust heldur ekki lengur viš į himni. 9Og drekanum mikla var varpaš nišur, hinum gamla höggormi sem heitir Djöfull og Satan og afvegaleišir alla heimsbyggšina, honum var varpaš nišur į jöršina og englum hans var varpaš nišur meš honum (Opinb.: 12: 7-9). Og hver var nišurstašan? Frįsagan heldur įfram: 12 Fagniš žvķ, himnar og žiš, sem ķ žeim bśiš. Vei sé jöršunni og hafinu žvķ aš djöfullinn er stiginn nišur til yšar ķ miklum móš žvķ hann veit hann hefur nauman tķma. (Opinb.:12: 12)

Satan og illfygli hans eru įkvešnir ķ aš gera sem mestan skaša ķ hatursęši sķnu, sem stafar af vitneskju žeirra um, aš dagar žeirra verša endanlega taldir innan tķšar.

Į nķtjįndu öldinni voru tvęr heimstyrjaldir og fleiri en 150 vopnuš įtök eftir aš Annarri heimstyrjöldinni lauk. Nżyrši hafa komiš fram eins og „Holocaust“ (gereyšing- eša ragnarrök), sżklahernašur, „killing fields“=fjöldamorš/ -grafreitir, śtrżmingardrįp o.fl. Ķ blöšunum śir og grśir af fréttum um fjöldamorš, eiturlyf, hungursneyš af mannavöldum og pyntingar.

Hinar jįkvęšu fréttir eru žęr, aš allt žetta er einungis tķmabundiš. Innan skamms mun Guš Jehóva enn grķpa inn ķ gang mįla og afnema įhrifavald hinna föllnu engla. Eša eins og fram kemur ķ Opinberunarbók Jóhannesar gušspjallamanna: Og ég sį engil stķga nišur af himni. Hann hélt į lykli undirdjśpsins og stórum fjötri ķ hendi sér. 2Og hann tók drekann, žann gamla höggorm, sem er djöfull og Satan, og batt hann um žśsund įr. 3Hann kastaši honum ķ undirdjśpiš, lęsti žvķ og setti innsigli yfir svo aš hann leiddi ekki framar žjóširnar afvega uns žśsund įr vęru lišin. Eftir žaš į hann aš vera leystur um stuttan tķma. (Opinb.: 20: 1-3). Eftir žaš mun Satan Djöfullinn demónar hans verša leystir śr haldi stuttan tķma, en aš žeim stutta tķma loknum munu žeim verša tortķmt um aldur og ęvi. (sjį Opinb.: 20: 3, 10). Žį renna upp dżrlegir tķmar. Žegar Satan og demónar hans eru horfnir um tķma og eilķfš mun Guš Jehóva vera „öllum allt“ eša eins og stendur skrifaš ķ Fyrra Korintubréfi: Žegar allt hefur veriš lagt undir hann mun og sonurinn sjįlfur skipa sig undir föšurinn er lagši alla hluti undir hann svo aš Guš verši allt ķ öllu. (1. Korint. 15: 28).

 

[1] Satan žżšir andstęšingur, fjandi. Djöfull žżšir ljśgvitni eša rógberi. Demiurgen var andlegt sköpunarverk

[2] Žessi hugsun Satans kemur greinilega fram ķ žvķ, sem hann seinna sagši viš Guš eins og skrifaš stendur ķ Job. 2:4,5. / 4Satan svaraši Drottni og sagši: „Nęr er skinniš en skyrtan. Menn lįta allt sem žeir eiga fyrir lķf sitt. 5En réttu śt hönd žķna og snertu hold hans og bein. Žį mun hann vissulega formęla žér upp ķ opiš gešiš.“ 6Žį sagši Drottinn viš Satan: „Hann er ķ žķnum höndum en žś skalt žyrma lķfi hans.“

[3] risarnir eru nefndir Nefilim ķ mörgum öšrum Biblķužżšingum

[4] Geršur er greinarmunur į hermanni og strķšsmanni ķ Biblķunni. Strķšsmašurinn lżtur ekki heraga og er nokkurs konar berzerkur. Fręgastur strķšsmanna ķ Biblķunni er Golķat, sį er D

 


Betlehemstjarnan

 Nokkrir feršamenn komu frį Austurlöndum. Žeir voru stjörnuspįmenn, en slķkir stašhęfa, aš geta sagt fyrir um framtķšina, meš žvķ aš rannsaka og žżša gang himintungla. - Ķ heimabyggš žeirra uppgötvušu žeir nżja stjörnu į himninum og nś höfšu žeir fylgt henni mörg hundruš kķlómetra til Jerśsalem.

      Žegar žeir eru komnir til Jerśsalem, spyrja žeir: „Hvar er hinn nżfęddi konungur Gyšinga? Žvķ viš höfum séš stjörnu hans, og viš erum komnir til aš votta honum lotningu okkar“. (Matt. 2:1,2)

      Heródesi konungi ķ Jerśsalem veršur órótt, žegar honum berst žetta til eyrna og kallar ęšstu prestana į fund sinn og spyr žį, hvar Messķas muni fęšast. Žeir vķsa į Hin helgu rit og segja: „Ķ Betlehem“. Strax sendir Heródes boš eftir stjörnuspįmönnunum og segir viš žį: „Fariš og leitiš gaumgęfilega aš hinu litla barni, og žegar žiš hafiš fundiš barniš, žį lįtiš mig vita, svo ég geti lķka sżnt barninu lotningu mķna. (Matt. 2:1,2)“ Aušvitaš vill Heródes finna barniš til aš geta deytt žaš.

      Žegar stjörnuspįmennirnir leggja af staš til Betlehem, kemur ķ ljós, aš žetta er engin venjuleg stjarna, žvķ stjarnan fer į hreyfingu og feršalangarnir fylgja henni, žar til hśn stanzar yfir hśsi žvķ, žar sem Jósef og Marķa dvöldu. Žegar žeir ganga inn ķ hśsiš, finna žeir Marķu meš Jesś barniš. Žeir falla fram og sżna barninu lotningu og taka fram gjafir śr fórum sķnum: gull, reykelsi og mirru.

      Seinna, žegar žeir eru tilbśnir til heimferšar meš viškomu hjį Heródesi, til aš segja honum hvar barniš er, žį ašvarar Guš žį ķ draumi um aš fara ekki til Heródesar, og žess vegna halda žeir heim į leiš eftir öšrum leišum, (Matt. 2:1-12 og Mika 5:1).

      Heródes varš vitstola žegar hann uppgötvaši svikin og skipaši svo fyrir, aš sveinbörn žriggja įra og yngri ķ Betlehem skyldu öll tekin af lķfi. En įšur en žaš geršist birtist engill Jósef ķ draumi og sagši honum aš fara meš fjölskylduna til Egyptalands og dvelja žar til Heródes yrši allur.

Žegar vitringarnir voru farnir žį vitrast engill Drottins Jósef ķ draumi og segir: „Rķs upp, tak barniš og móšur žess og flż til Egyptalands. Žar skaltu vera uns ég segi žér žvķ aš Heródes mun leita barnsins til aš fyrirfara žvķ.“ (Matt. 2:13). Ķ Egyptalandi birtist enn engill Jósef ķ draumi og sagši viš hann „Rķs upp, tak barniš og móšur žess og far til Ķsraelslands. Nś eru žeir dįnir sem sįtu um lķf barnsins.“ (Matt. 2:20) og žannig ręttist spįdómurinn: „Žegar Ķsrael var ungur fékk ég įst į honum og kallaši son minn frį Egyptalandi.(Hóseas 11:1).

      Žegar žessi frįsögn er lesin ķ NT, žį vakna spurningar: 1. Hver setti žessa stjörnu į himininn? og 2. Hvaša hlutverki į hśn aš gegna?

       Ég held aš žaš sé ekki nokkur vafi į žvķ, aš Satan Djöfullinn hefur sett žessa stjörnu į himininn. Og tilgangurinn er augljós. Hann hefur vonaš aš stjörnuspįmennirnir segšu Heródesi frį Jesś, svo Heródes gęti deytt Jesś. Undarlegt er žaš, aš stjarnan leiddi ekki stjörnuspįmennina beint til Betlehem, heldur til Jerśsalem; og hvernig Heródes kemur inn ķ myndina. Einnig hvernig stjarnan vķsaši žeim veginn aš hśsi žvķ ķ Betlehem, žar sem Jósef og Marķa dvöldu.

      Hęgt er aš lęra af žessu, aš ķ hvert sinn, sem Jehóva setur sig ķ samband viš mannlega veru, žį gerist žaš ķ draumi, eša aš engill er sendur meš skilabošin (Gabrķel) eša Jehóva birtist ķ myndbreyttu įstandi (logandi runni og hvķt dśfa), Satan notar ekki žessar ašfarir. Žvķ er augljóst, aš Satan notaši „Stjörnuna“ til aš koma Heródesi į sporiš, svo hann gęti drepiš Jesś.

 

 

 

https://d.docs.live.net/0ef4dbc2f72a8015/m7y8-betlehemstjarnan.docx

 


Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband